Siyosatshunoslik

Siyosat obyektlari 
deganda turli ijtimoiy uyushma, guruh­
lar, millatlar, elatlar, muassasalar va ulam ing birlashmalari, in ­
sonlar tushuniladi. Ulaiga siyosat muayyan maqsad yo‘lida ta ’sir 
ko‘rsatadi. Demak, siyosat obyekti deb subyektni bilish va boshqa 
faoliyat yo‘nalishiga aytiladi.
Siyosat subyektlarini ikki guruhga b o ‘lish mumkin.
1. Obyektiv ravishda mavjud bo‘lgan ijtimoiy uyushma va biriiklan
— xalq, sinf, millat, elat, ijtimoiy, professional va demogra-
fik guruhlar, individ. Ulaming har biri o'zining spetsifik (alohida) 
m anfaatiga egadir va aynan shu xususiyat ulam ing siyosatda 
ishtirok etishlariga sabab b o ‘ladi.
2. Siyosatda ishtirok etish uchun odam lar va ulam ing jam oa- 
lari tom onidan vujudga keltiriladigan ijtimoiy institutlar va 
tashkilotlar. U lam i siyosiy institut deyish maqsadga muvofiq-
111

---

dir. Siyosiy institutlarga davlat, uning turli muassasalari, siyosiy 
partiyalar, jam oat tashkilotlari va harakatlari misol b o ‘la oladi.
Siyosatshunoslikda siyosat subyektlarining quyidagi klassifi- 
katsiyasi (darajalari) bir-biridan farqlanadi:
— sotsial daraja — individlami va turli ijtimoiy tabaqalar 
(jumladan, professional, etnik, demograflk guruhlar);
— institutsional daraja - davlat, partiya, kasaba uyushmala- 
ri, siyosiy harakatlar;
— funksional daraja — asosan nosiyosiy vazifalami bajaruv- 
chi ijtimoiy institutlar sifatida faoliyat yurituvchi, aslida esa 
siyosatga sezilarli, goho kuchli ta ’sir ko‘rsatuvchi (cherkov, 
universitetlar, sport tashkilotlari va h.k.) subyektlar.
Tarixiy tajriba shuni ko'rsatadiki, jam iyatning m a’naviy- 
m a’rifiy sohasi, insonning m a’lumotlilik darajasi qanchalik yuqori 
bo‘lsa, u shunchalik siyosiy bilimdon, demokratik yo‘l, ko‘rsat- 
malar, xatti-harakatlarga moyil bo'ladi. Xususan, mukammal ta ’- 
lim insonning siyosiy dunyoqarashini kengaytiradi, sabr-toqatli, 
mehr-oqibatli bo‘lishiga yordam beradi, ekstremistik g‘oyalar 
ta ’siriga berilishdan saqlaydi, saylov kampaniyalari davrida uning 
odil va oqilona yo‘lni tanlash qobiliyatini oshiradi.
Shunday qilib, siyosat hozirgi zam on kishisi uchun ham za- 
ruriyat, ham ehtiyojdir. Siyosatshunoslar o ‘rtasida agar hozirgi 
zam on kishisi siyosat bilan qiziqmasa, siyosat ham u bilan qiziq- 
maydi, degan fikr mavjud. Bugun o‘zini siyosatdan chetda deb 
biluvchi insonni topish m um kin emas, agar u o ‘zini siyosatdan 
chetda deb bilsa ham , siyosiy hokimiyat qarorlarini tan olishga 
va hurm at qilishga majburdir.
Siyosat tuzilishiga ko‘ra 3 turga - ichki, tashqi va xalqaro 
siyosatga bo'linadi.