Siyosatshunoslik

Normativ vazifa -
individlar, guruhlar va jam oaga muayyan 
normalar, siyosiy tafakkur va xulq-atvor standartlarini belgilab 
beradi, siyosiy qadriyatlar ustuvorligining nisbatini o ‘rnatadi.
Integrativ (birlashtiruvchilik) vazifasi —
m a’naviy sog'lom va 
boy jam iyatni, shaxsni shakllantirishga xizmat qiladi. Bu vazifa 
siyosiy institutlar faoliyati uchun intellektual zam in tayyorlab, 
ijtim oiy ongning siyosiylashuvi, o ‘sishiga yordam beradi, 
fuqarolam ing siyosiy xulq-atvorlari shakllanishida katta rol 
o ‘ynaydi.
1 Одшщориев X. Т., Гойибназаров IU.F. Сиёсий маданият. — Т., 2004. — В. 56.
332

---

Boshqaruvchilik vazifasi —
o ‘z -o ‘zini 
bonhqurlnh iharolUari- 
da shaxsiy m anfaatlarning yangi bir turini 
shakllnntlmdlkl, Uflda 
ijtimoiy maqsad va vazifalar, sotsial rejadagi 
chtiyojlnr Ilk* OtBdl,
Regulyativ (y o ‘naltiruvchilik) vazifasi —
odamlaming 
Xlllq - 
atvorlari, xatti-harakatlariga va ularning tashkilotlariga 
bcvonltn 
va bilvosita ta ’sir o ‘tkazishda o ‘zini nam oyon qiladi. Bu 
vaziftt 
odam lam ing siyosiy voqea-hodisalarni qanday qabul qilishlarign, 
siyosiy tizimlami, uning tarkibiy qismlarini baholashlariga, undagi 
siyosiy arboblar faoliyatlariga o ‘z m unosabatlarini bildirishlariga 
o ‘z ta ’sirini ko'rsatadi.
Tarbiyalovchilik vazifasi
— egallangan va yangidan o ‘zlashti- 
rilgan siyosiy bilimlarning shaxs intellektual rivojiga ko‘rsatadi- 
gan ta ’siri jarayonida maydonga chiqadi.
Kommunikativ (aloqa) vazifasi
tufayli esa hukm ron ijtimoiy 
ong va ijtimoiy hayotning siyosiy a n ’analari yangi, yosh avlod- 
ga uzatiladi.
Yuqoridagilardan tashqari siyosiy m adaniyatning quyidagi 
vazifalari ham mavjud:
1. Aynan moslashtirish (identifikatsiya) vazifasi — siyosiy 
m adaniyat shaxsda jamiyatga, mamlakatga yoki m a’lum ijtim o­
iy guruhga mansublik hissini mustahkamlaydi, siyosat institutlari 
va mexanizmlari orqali shaxs, guruh va jam iyat m anfaatlarini 
ro‘yobga chiqarish vosita va usullarini aniqlashga yordam beradi.
2. Y o‘naltirish vazifasi — shaxsning siyosiy hodisalarni ongli 
idrok etishini ta ’minlaydi, unga siyosat sohasidagi o‘z o ‘m i va 
imkoniyatlarini yaxshiroq tushunish, o ‘z huquq va m anfaatlari­
ni muayyan siyosiy tizim doirasida muvaffaqiyatli ro ‘yobga 
chiqarishda yordam beradi.
3. Moslashtirish vazifasi — shaxsning o ‘zgaruvchi siyosiy va- 
ziyatga, yangi imkoniyatlarga, siyosiy faoliyatdagi u yoki bu 
cheklashlarga moslashuviga ko‘maklashadi.
4. Ijtimoiylashtirish vazifasi — shaxs jamiyatning siyosiy mada- 
niyatini o ‘zlashtirish jarayonida siyosatdagi o ‘z m anfaatlarini 
him oya qilish im konini beruvchi ko‘nikm alar va vositalarga ega 
b o ‘ladi.
5. Siyosiy hayotni barqarorlashtirish vazifasi — aynan siyosiy 
m adaniyat jamiyat a’zolarida mavjud siyosiy tizim va uning insti-
333

---

tutlariga nisbatan xayrixoh m unosabat shakllanishiga yordam 
beradi.
6. Birlashtirish funksiyasi — jam iyatning turli tabaqalari va 
guruhlarini um um iy g'oyalar, tasaw urlar va qadriyatlar asosida 
birlashtirish orqali davlat va jam iyatning mushtarakligini m us- 
tahkamlashga ko‘maklashadi.
7. Aloqalarni ta ’minlash vazifasi — hokimiyat institutlari va 
boshqa siyosat subyektlari (siyosiy partiyalar, ijtimoiy-siyosiy va 
diniy harakatlar, ijtimoiy tabaqa va guruhlar) umumiy qadriyatlar 
va siyosatdagi o ‘yin qoidalari asosida, shuningdek, um um iy 
tu sh u n c h a la r va ram zlard an foydalanish hisobiga o ‘z aro
hamkorlikni ta ’minlaydi.
8. Jamiyatning siyosiy tizimi va siyosiy hayotini yangilash 
vazifasi — siyosiy m adaniyat doirasida shakllangan va qaror 
topgan jamiyatning siyosiy tuzilishini o ‘zgartirish haqidagi yangi 
g‘oyalar yangi siyosiy institutlar, jarayonlar va mexanizmlarning 
yaratilishiga olib keladi.
9. Siyosiy tuzilishda va siyosiy hayotda vorisiylikni ta ’m in ­
lash vazifasi — siyosiy m adaniyat bunga yangi g‘oyalarni aw algi 
siyosiy tajriba bilan bog‘lash orqali erishadi1.
Siyosiy madaniyatning asosiy vazifalari ana shulardan iborat 
bo‘lib, jam iyatda bu vazifalarning ham m asini birvarakayiga o ‘z 
zimmasiga olishga qodir b o ‘lgan boshqa biron-bir hodisa m av­
jud emas. Bu vazifalarning tahlili siyosiy madaniyat ijtimoiy 
hayotning barcha sohalarida amal qilishini ko‘rsatadi, zotan har 
bir ijtimoiy hodisa siyosiy yondashuvga muhtojdir. Shuning 
uchun ham siyosiy m adaniyatni ijtimoiy-siyosiy faoliyat sohasi 
bilan cheklash m umkin emas. U , kasbi va mansabidan q at’i 
nazar, har bir odamga zarur. Siyosiy m adaniyat mamlakatimiz 
fuqarosi ijtimoiy va m a’naviy qiyofasining m uhim ifodasi b o ‘lib 
xizmat qiladi.