Siyosatshunoslik

1 Жа^онгашта ёзувчи, таник^ли арбоб / / Postda. — 2004. — 8 dek. — № 50.
335

---

mamlakatda fuqarolaming siyosatdan ommaviy uzoqlashishi og‘ir 
ijtimoiy oqibatlarga olib kelishi mum kin. Buning oldini olish 
uchun demokratik siyosiy ta ’lim ni kuchaytirish lozim, zero 
dem okratik tuzum aholining tegishli siyosiy m adaniyatisiz 
o‘matilishi va samarali bo‘lishi mumkin emas. Demokratik siyosiy 
ta ’lim qanchalik samarali b o ‘lsa, fuqaro o ‘zi yashayotgan ijti­
moiy tuzum ni shunchalik to ‘g‘ri baholab, davlatdagi o ‘z o ‘rni 
va rolini, huquq va majburiyatlarini chuqurroq anglaydi. Yuk- 
sak siyosiy madaniyatgina insonni hozirgi murakkab dunyoda 
oqilona yo‘l topa bilishga, boshqalarning manfaatlarini yuzaga 
chiqarish va himoya qilishga, umumiy m uammolami jam oa bilan 
hal qilishga imkon beradi.
0 ‘zbekistonning ko‘p asrlik tarixi davomida o‘ziga xos siyosiy 
m adaniyat shakllangan. Bu quyidagi om illar ta ’sirida sodir 
bo'lgan:
1) respublikaning o ‘ziga xos jug‘rofiy-siyosiy o ‘rni, o ‘tm ish- 
da o ‘lkamizga qilingan bosqinchilik urushlari, uzluksiz urush 
tahdidi yoki mustamlaka zulmi natijasida o ‘zbekistonliklarda 
siyosiy ong G ‘arbdagiga nisbatan o ‘zgacha shakllandi;
2) islom dini a n ’analari va madaniyati ta ’sirida jamoaviy 
turm ush tarzi va shakllari ko‘proq rivojlandi;
3) mustabid sho‘ro tuzumi davridagi m a’muriy-buyruqboz- 
lik tazyiqi va cheklashlarning natijasi o ‘laroq jamiyatda kundalik 
turm ush m uam m olarini hal qilishda o ‘zini o ‘zi boshqarish va 
o ‘zini o ‘zi tartibga solish keng rivoj topmadi.
Biroq mustaqillik yillarida m amlakat xavfsizligini m ustah- 
kamlash, turli terrorchi guruhlar buzg‘unchiliklarini oldini olish 
va b artaraf etish jarayonida fuqarolarda jipslashish va o ‘z 
kuchlarini safarbar etish qobiliyati ancha to ‘liq shakllandi.
Mutaxassislaming bashoratlariga ko‘ra XXI asrda iqtisod- 
ning rivojlanishi va jadal o'sishi hisobiga 0 ‘zbekistonning siyosiy 
m adaniyati o'zg arsa ham u «ishtirokchilik» (faol siyosiy 
madaniyat) elementlari yetakchilik qiluvchi «fuqarolar» m ada- 
niyatini eslatsa kerak. Ammo hozirgi kunda 0 ‘zbekiston fuqa- 
rolarining siyosiy m adaniyati klassik tipologiyaga ko‘ra aralash 
tipga mansubdir. Bir tom ondan, xalq saylov jarayonlarida faol 
ishtirok etadi (respublikada o ‘tkaziladigan saylovlarda o ‘rta
336

---

hisobda ovoz berish huquqiga ega b o ‘lgan m amlakat aholisining 
90—92% qatnashadi), am m o boshqa tom ondan, odamlarda «ay­
nan mening ovozim umumiy natijada hech narsani hal qilmaydi», 
degan qarash ham ancha keng tarqalgan1.
Yuqoridagi om illar 0 ‘zbekistondagi siyosiy madaniyatning 
quyidagi umumiy xususiyatlarini belgilab berdi:
—