Siyosatshunoslik

Klassik terrorizm. 
Terrorizm tarixining ikkinchi davri klassik 
terrorizm bo‘lib, unda «terror»ga siyosiy kurash vositasi sifatida 
qaraladi. Chunki, «terror» atamasi Buyuk fransuz inqilobi davrida 
yuzaga keldi. Fransiyadagi jirondistlar va yakobinchilar 
tomonidan 1790-yillarda siyosiy leksikonga kiritilgan «terror»dan 
xalqni qo‘zg‘olonga tayyorlash va hokimiyatni egallash jarayonida 
fransuz inqilobining mafkurachilari foydalangan edilar.
290

---

Biroq monarxiyaga qarshi kurashda terromi kurashning asosiy 
vositasi deb bilgan inqilobchi kuchlar yosh fransuz respublikasi 
davrida ham undan voz kechmadilar, aksincha Konvent (fransuz 
respublikasi h u k u m a ti) ra h b a rla ri en d ilik d a te rro rn i o ‘z 
m am lakati fuqarolariga qarshi qaratdilar. Ijtimoiy xavfsizlik 
Komiteti Xalq Konventini tanqid qilishga ju r’at etgan har qanday 
shaxsni «siyosiy jinoyatchilik»da ayblab, qatl eta boshladi. 
«Terror» atamasi endilikda «qo‘rquv», «dahshat» kabi m azm u- 
nini haqiqatda butun mohiyati bilan aks ettira boshladi.
«Terror» atamasi Fransiyada yuzaga kelgan bo‘lsa-da, ter- 
rorizm siyosiy voqelik sifatida XIX asrning birinchi yarmida 
Avstriyaga tobe b o ‘lgan, lekin mustaqillik ilinjida b o ‘lgan Itali- 
yada muayyan darajada rivojlandi. Bu yerdagi karbonariylar (ita- 
lyan tilida - «ko‘mirchilar») italyan milliy inqilobi g'alabasi 
uchun politsiya mahkamalariga hujum lar uyushtirish, banklarni 
o ‘marish, pul olish yoki siyosiy yon berishlarga majbur qilish 
uchun odamlami o ‘g‘irlash bilan shug'ullandilar. Italyan ozodlik 
harakatining dohiysi Garibaldi esa bu paytda Angliyada turib 
Avstriya-Vengriya imperiyasiga qarshi terroristik aktlarni moli- 
yaviy ta ’minlash maqsadida mablag‘ to'pladi. Oxir-oqibat Italiya 
Avstriya imperiyasidan ajralib chiqqach, bu jarayon nihoyasiga 
yetdi. Keyinroq esa m untazam ravishda terroristik aktlarni so- 
dir etuvchi tashkilotlar vujudga keldi.