Sitologiya bobi bo‘yicha umumlashtirish darsi. Darsning ta’limiy maqsadi

ҳужайра мембранаси қаватларини ҳосил қилувчи ёки унга кирувчи молекула оқсили билан молекулалар икки қатламидан ташкил топган.

у саралаб сув ўтказувчи ҳисобланади, бу ҳолат фақатгина баъзи моддаларни ҳужайраларга кириши ва чиқишига имкон беради.

Ҳужайра девори

• 
  фақат ўсимлик ҳужайралари қисми ва плазматик мембрана ташқи томонидан жойлашган.
  
• 
  ҳужайра мембранаси ажратма маҳсулоти – целлюлозадан ташкил топган. Целлюлозанинг толалари куч ҳосил қилиш учун ўзгарувчан қатламларида жамланади.
  
• 
  тўлиқ сув ўтказувчан қилувчи ковакларига эга.
  

Цитоплазма

• 
  ҳужайрани тўлдирувчи модда. Саксон фоиз сувдан иборат ва одатда, рангсиз, желега ўхшаш материал.
  
• 
  цитозоль сифатида ҳам таърифланувчи, цитоплазма ҳужайра моддасини англатади.
  
• 
  ҳужайранинг ҳаётий моддаси бўлиб, ҳужайранинг барча органоидлари тўхтатилган ва ёғли мембрана билан бирлаштирилган молекуляр суюқлик бўлиб хизмат қилади.
  
• 
  ҳужайрада ҳужайра мемранаси ҳамда ядроси орасида жойлашган ва барча цитоплазматик органоидларга эга.
  

ЭР – Эндоплазматик Ретикулум

• 
  бир-бирига боғланган найчалар, пуффаклар ва қопчалар тармоғи.
  

Функциялари:

• 
  цитоплазманинг устки қаватини қалинлаштирадинг
  
• 
  цитоплазмани ички барқарорлигини таъминлайди.
  
• 
  метаболик маҳсулотлар синтези, сақланиши ва кўчиб ўтишида қатнашади.
  
• 
  ҳужайрада оқсил ва стероидларнинг синтези, гликонген ҳосил қилиш ва сақлаш ҳамда мемрана оқсилларини жойлаштириш каби функцияларни бажаради.
  

Рибосомалар

• 
  цитоплазмада эркин ҳаракатланувчи ёки ЭР билан боғлиқ кичик органоидлар. Рибосомалар РНК ва оқсилдан ташкил топган.
  

Функциялари:
Улар ҳужайрадаги оқсиллар синтезига жавобгар. Оқсил синтезининг тезлигига қараб, баъзи ҳужайраларда рибосомалар миллионлаб бўлиши мумкин.
Митохондрия

• 
  мембранали органоид, ядро каби икки мембранали бўлиб ташқи мембранаси силлиқ. Аммо ички мембрана бурмали, криста деб аталувчи бурмаларни шакллантиради. Кристалар ички мембрананинг устки юзасини катталаштиради. Айнан мана шу кристаларда АТФ ҳосил бўлади.