Sintaktik uslubiyat 14-amaliy mashg‘ulot Reja: Gap bo‘laklarining uslubiy xususiyatlari

4) izohlovchi ham uslubiy vazifa bajaradi. Ma’lumki, izohlovchi laqab, qarindoshlik, o‘xshatish kabi ma’nolarni ifodalash uchun xizmat qiladi. Bunda ma’lum shaxsga nisbatan munosabat seziladi, ya’ni uslubiy ma’no yuzaga keladi: Mamajon quruq, Ali tajang, Soli sovuq va h. O‘xshashlik ma’nosidagi izohlovchi jumlaga ko`tarinkilik(pafos) xususiyatini kiritadi: ona-Vatan, gulchalar-qizchalar.

5) ajratilgan bo‘laklar jumla tarkibidagi ayrim bo‘laklarga urg‘u berish, ularni alohida ajratib ko‘rsatish, shaxs va narsa haqida qo‘shimcha ma’lumot berish, belgi-xususiyatlarni ta’kidlash kabi vazifalarni bajaradi: Biz, yoshlar, ota-bobolarimiz merosini ko`z qorachig`iday asrashimiz lozim.

6) undalmalar ham turli uslubiy vazifalarni bajaradi. Ular gap boshida va o‘rtasida kelsa, chaqiriq va murojaatni ifodalaydi: Uka, mening yo‘qligimni bilintirma. Gap oxirida kelgan undalma tinglovchiga nisbatan hurmat, muhabbatni ifodalaydi: Tuprog‘ingni zar bilarman, ona-Vatanim! Bulardan tashqari undalmalar iltimosni, so‘zlovchining his-tuyg‘usini, kuchli ehtirosini, ko‘tarinki holatni, piching va kinoyani ifodalash uchun ham xizmat qiladi.
7) kirish so‘z va kirish birikmalar so‘zlovchining o‘z fikriga bo‘lgan munosabatini bildiradi. Bu munosabat sifat, son, olmosh, fe’l va modal so‘zlar yordamida ifodalanib, gumon, tasdiq, inkor, fikr tartibi, fikr izohi, e’tiborni tortish, xulosa, ikki fikrni o‘zaro bog`lash kabi ma’nolarni aks ettiradi: U bugun kelmaydi, shekilli.

2.Ayrim gap turlari o‘rtasidagi sinonimiya
1) ayni bir fikr gapning har xil turlari bilan ifodalanadi:
a) sodda gap bilan: Har kim ekkanini o‘radi. b) qo‘shma gap bilan: Kim nimani eksa, shuni o‘radi.
2) bir bosh bo‘lakli va ikki bosh bo‘lakli gaplar o‘zaro sinonim bo‘ladi: Bugun ketamiz – Biz bugun ketamiz.
3) darak va so‘roq gap sinonim bo‘ladi: Vatanni kim sevmaydi – Vatanni hamma sevadi.