Sintaktik birliklar va ularning o’zigaxos xususiyatlari



Download 82 Kb.
bet4/8
Sana12.01.2022
Hajmi82 Kb.
#337178
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Sintaktik birliklar

Ritorik  so’roq  gaplar  ham  badiiy  matnning  emotsional  ekspressivligini 

ta’minlovchi  uslubiy  vositalardan  hisoblanadi.  Tasdiq  va  inkor  mazmuniga  ega 

bo’lgan,  tinglovchidan  javob  talab  qilmaydigan  gaplar,  ritorik  so’roq  gaplardir. 

Bunday  gaplar  tarkibida  nahotki,  axir  kabi  ta’kidni  kuchaytiruvchi  so’zlar  keladi. 

Ular  nutqga  ko’tarinki  ruh  bag’ishlaydi  va  tasdiqning  kuchli  emotsiya  bilan 

ta’kidlanishi  uchun  xizmat  qiladi.  Bunday  gap  shakllari  qahramonning 

hayratlanishini,  quvonchini,  achinishini,  ajablanishini,  shubha  va  gumonsirashin, 

g’azab va nafratini ifodalashda juda qo’l keladi. Ichki va tashqi nutqda, monologik 

va dialogik nutqda keng qo’llaniladi.  

Atoqli  shoir  Abdulla  Oripovning  “Olomonga”  deb  atalgan  she’ri  ritorik 

so’roqning go’zal namunasi bo’la oladi: 

Mashrab osilganda qayoqda eding? 

Cho’lpon otilganda qayoqda eding? 

So’rishtirganmiding Qodiriyni yo, 

Qalqon bo’lganmiding kelganda balo? 

Hukmlar o’qilar sening nomingdan, 

Tarixlar to’qilur sening nomingdan. 

Nimasan? Qandayin sehrli kuysan? 

 

 

Nechun tomoshaga bunchalar o’chsan? 



Qarshingda hasratli o’yga tolaman, 

Qachon xalq bo’lasan, ey, sen – olomon!? 

Inversiyada  gap  bo’laklarining  o’rni  almashadi,  yoki  gap  bo’laklarining 

joylashish  tartibining  o’zgarishi.  Invertsiya  nutqqa  xos  xususiyat.  Badiiy  matnda 

qahramonlar 

nutqini 

jonli 

nutqqa 



yaqinlashtirishda, 

ularning 

tilini 

individuallashtirishda bu usuldan foydalaniladi: 

Xo’jayin senmisan bu yerga? – deb so’radi Asadbek. 



(Shaytanat, 289-b.) 


Download 82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish