Sintaktik birliklar va ularning o’zigaxos xususiyatlari

Sintaktik  parallelizm.  Badiiy  matnda  sintaktik  jihatdan  bir  xil  shakllangan 

gaplar ko’p qo’llaniladi. Tilshunoslikda bunday qurilmalar – “parallelizm” atamasi 

bilan  o’rganiladi.  Parallelizm  yonma-yon  gaplar,  sintagmalarning  bir  xil  sintaktik 

qurilishiga ega bo’lishidir: 

Tangrim  yana birgina karomat etsada,  man  vatan  ozodligin ko’rsam.  Vatan 

erki  xususidagi  darakni  eshitsamgina  bas,  orada  to’rt  ummon  o’lsa-da  surib 

o’tajakman,  vatan  tuprog’in  o’pajakman!  Banda  uchun  shu  baxtning  o’zi  basdir. 

Banda-bandaga  ta’zim  etmas,  ammo  man  banda  vatan  istiqbolin  olam  aro  ovoza 

etmish bandaga ta’zim qilajakman. Siza so’zim shuldir, azizlarim. 

(Shaytanat, 124-b.) 

Bir  xil  shakllangan  gaplar  badiiy  nutq  ta’sirchanligini  boyitish  bilan  birga 

ma’noni kuchaytirishga va fikrning batafsil atroflicha ifodalanishiga, ta’sir obyekti 

bilan bog’liq ma’lumotlar fondining kengayib borishiga xizmat qiladi.