Sintaksis Reja

Sintaksis sўzlarning har qanday birikuvlarini emlikas, balki hokim-tobelik munosabatiga kirishgan xoli nutqiy birikuvlar va o'g'ilarning lisoniy mohiyatlarini xolosshiradi. Qaysidir yўsindagi sўzlarning birikuvlari shuurlmish qўshma sўzlar (uchburchak, ertapishar, sotib umoq), frazeologik birliklar (ilonning yoǵini yalagan, pўkonidan mardum o'tmagan, kўngli bўsh) Sintaksisning tadqiq doirasidan chetda qo'ladi. Chunki o'g'ilar xoli boǵlanishga ega emas.

Sintaksis atamasi, grammatika atamasining ozi kabi ikki manolidir:

1) tilning sintaktik qurilishi;

2) grammatikaning torkibiy qismi

Biz atamani ona shu ikkinchi manosida Qullab, birinichi mano ifodasi uchun sintaktik qurilish dadamasini ichlatamiz.

Biz atamani ona shu ikkinchi manosida Qullab, birinichi mano ifodasi uchun sintaktik qurilish dadamasini ichlatamiz.

Asosiy sintaktik birliklar. So’z birikmasi va gap Sintaksisning asosiy birliklaridir. Shunga kўra,

Sintaksis uchga bўlinadi;

1) so’zshakl Sintaksisi :

2) so’z birikmasi Sintaksisi ;

3) gap Sintaksisi ;

So’zlarning nutqda ozaro oloqaga kirishuvidan so’z qўshilmalari vujudga keladi. So’z qўshilmalarini ikki guruhga bittalashtirish mumkin:

1) gap (Osmon tip-tiniq);

2) so’z birikmasi (tip-tiniq osmon).

Til pistoniyatda oloqa qilish, axborot uzatish vositasi hisoblanadi. Axborot uzatish esha gap orqali amalga oshiriladi. Damak, gap fikr ifodalaydi. So’z birikmasi fikr emlikas, balki so’z kabi tushunchani ifodalaydi. (Bittaoq so’z birikmasi ifodalagan tushuncha so’z

ifodalagan tushunchadan farqlanadi.) Kўrinadiki, Sintaksisning bosh birligi gap bўlib, so’z birikmasi so’z kabi bevosita yoki bilvosita uniń toshhkil etuvchisidir.

ifodalagan tushunchadan farqlanadi.) Kўrinadiki, Sintaksisning bosh birligi gap bўlib, so’z birikmasi so’z kabi bevosita yoki bilvosita uniń toshhkil etuvchisidir.

Sintaktik birliklar - gap va so’z birikmalari - so’zlarning qўshilishidan hosil bўlishi, bu qўshilishning esha turli vosita (qўshimchalar, yordamchi so’zlar) va usul (masalan, tobe oloqaning turlari) lar orqali yuzaga hovonchachi Sintaksisning boshqa sathlar bilan zich oloqada ekanligini kўrsatadi.