Sintaksis predmeti

1.Sodda birikmalar. Tarkibi ikki mustaqil so'zdan iborat bo'lgan birikmalar sodda birikmalar deyiladi, Masalan: yosh olim, katta ko'cha. qirra bunm odam.
Tobe so'z ajralmas birikmalardan va tobe so'z frazeologik ibora, turg'un birikma va tarkibli nom bilan ifodalanadi. Masalan: Hafsalasi pir bo'lib ketdi. Surxondaryo viloyatining markazi. "O'tgan kunlar" romani. Borsa kelmas oroli.
2. Murakkab birikmalar. Tarkibi uch va undan ortiq so'zdan iborat bo'lgan birikmalar murakkab birikmalar deb ataladi. Murakkab birikmalar: a)sifatlovchili; b)sifatdosh oborotli; c) harakat nomli; d) ravishdosh oborotli murakkab birikmalardan iborat. Misollar: Paxta gulli chinni piyola. Paxta terish uchun keltirilgan mashinalar. Ko'p bolalali oila va boshqalar.

Mavzu vo’yicha testlar

1. 
   Qaysi qatorda so’z birikmasi berilgan ?
   

A) Qilichdan o’tkir, juda muhim
V) Vatan farzandlari, bodom qovoq
S) Hammaga manzur, bilim yurti
D) Toshdan qattiq, vatan farzandlari

2. 
   Qaysi gapda boshqaruv munosabatli birikma ishtirok etgan ?
   

A) Paroovoz gudok berdi
V) Osoyishta qish kunlari boshlandi
S) Paykallar qor ostida dam olyapti
D) Tinchlik mustahkamlansin!

3. 
   Qaysi qatorda sintaktik munosabatni ifodalash yo’llari to’liq ko’rsatilgan ?
   

A) Turlovchilar, tuslovchilar, yordamchi so’zlar
V) So’z formalari, yordamchi so’zlar, tartib va ohang
S) Kelishik qo’shimchalari, yordamchi so’zlar, tartib va ohang
D) Tartib, ohang, yordamchi so’zlar, bog’lama

4. 
   Tobe aloqa turlarini aniqlang.
   

A. Moslashuv, boshqaruv, bitishuv.
V. Predikativ.
S. Atributiv, obyektiv, relyativ.
D. Nopredikativ, relyativ

5. 
   Kaysi gapda boshqaruv va bitishuv aloqalari mavjud?
   

A. Terlar tuproq uzra quyilar duv-duv.
V. Yo’lchi Unsinni eshik oldida to’xtatdi.
S. Yerda oltin yaproqlar kabi yotar oy nuri.
D. Tinch va totuv yashamoqdamiz.

6.Gaplarning strukturasiga ko’ra turlari berilgan qatorni aniqlang.

A. Tasdiq va inkor gaplar.
V. Bir sostavli va ikki sostavli gaplar.