Sintaksis haqida umumiy

SINTAKSIS HAQIDA UMUMIY

TUSHUNCHA. SO‘Z BIRIKMASI

Darsning maqsadi:

• ta’limiy maqsad-o’quvchilarga tilshunoslikning sintaksis bo’limi va so’z birikmasi haqida ma’lumot berish;
• tarbiyaviy maqsad- ona tili hurmat qilish ruhida tarbiyalash;
• Rivojlantiruvchi maqsad-mantiqiy fikrlash qobilyatlarini oshirish, yozma nutqni rivojlantirish.

Dars rejasi:

• Tashkiliy qism.
• O’tilganlarni takrorlash.
• Yangi mavzu bayoni.
• Mustahkamlash.
• Darsni yakunlash.

O’tilgan mavzularni takrorlash

\

Insho va uning turlari

S

S

I

S

I

N

S

I

N

T

S

I

N

T

A

S

I

N

T

A

K

S

I

N

T

A

K

T

S

I

N

T

A

K

T

I

S

I

N

T

A

K

T

I

K

A

A

L

A

L

O

A

L

O

Q

A

L

O

Q

A

So‘zlarning gapdagi bog‘lanishi sintaktik aloqa,sintaktik

aloqani o‘rganuvchi bo‘lim sintaksis deyiladi

Yangi mavzu

Sintaksis- “tuzish, qurish, qurilish”

Sintaksisda quyidagilar o’rganiladi:

• So’zlarning bog’lanishi
• Gap bo’laklari
• Gap

Yangi mavzu

• Nutqimizda gaplardan foydalanamiz. Bu gaplar tarkibidagi so’zlar esa o’zaro bog’langan bo’ladi. So’zlarning bog’lanishi esa ikki xil :

So’zlarning

Tobe

Teng

Tobe bog’lanish orqali so’z birikmasi vujudga keladi

• So’z birikmasi ikki qismdan iborat: tobe va hokim. Birikmalardagi so’zlarning oldin kelgani tobe, keyin kelgani hokim so’zdir:
• Tobe hokim
• Shirin olma

So’z

So’z

1.Kelishiklar

2.Ko’makchilar

Qalamda yozmoq

Qalam bilan yozmoq

3.Ohang:

Chiroyli mashina, qizil olma, mehribon ona

• So’z birikmasi bo’lishi uchun quyidagilar zarur:

Radiodan	termoq
Ovqatni	kuylamoq
Rasm	tepmoq
Qo’shiq	chizmoq
Paxtani	eshitmoq
To’pni	gaplashmoq
Telefonda	pishirmoq

qush, uya;

• qush, uya;
• yurt, ketmoq;
• ayrilmoq, el;
• vatan, qadr;
• inson, vatansiz;
• g‘am, el;
• yurt, yuksalmoq;
• tug‘ilmoq, yer.

Gaplar ichidagi so’zlarning bir-biriga bog’langan so’zi bilan yozing.

\

Ko’makchi orqali	Qo’shimcha orqali

Mavzuni mustahkamlash uchun topshiriq:

• Sintaksis bo’limida ……………………….….lar o’rganiladi
• So’zlarning bog’lanishi … …xil bo’ladi
• So’z birikmasi …………… .va ..……………lar orqali bog’lanadi
• So’z birikmasi ……. va ….… qismlardan iborat

E’tiboringiz uchun rahmat!!!