Sinf to’garak a’zolari Matematika Mavzu: Natural son tushunchasi va ular ustida amallar. Darsdan maqsad

Qo’shish va ayirish - o’zoro teskari amallar.
Ixtiyoriy natural son n uchun ushbu tengliklar o’rinli:
n – 0 = n, chunki n = 0 + n n – n =0, chunki n =0 + n.


Ayirish amalining xossalari:
1- qoida. Ayirish amalini bajarib, natijaga sonni qo’shish mumkin.
Masalan: (325 - 125) + 139 = 200 + 139 = 339
2 –qoida. Sonni kamayuvchiga qo’shish va natijadan ayiriluvchini ayirish mumkin.
Masalan: (264-89)+136=(264+136)-89=400-89=311
3 – qoida. Ayirmaga qo’shilayotgan son ayiriluvchidan katta bo’lsa, u sondan ayiriluvchini ayirish, natijaga kamayuvchini qo’shish mumkin.
Masalan: (825-347)+547=835+(547-347)=835+200=1 035
Misollar yechish
1 – misol
1) 750 : 10 = 75 870 : 10 = 87 600 :10 = 60 900 ; 10 = 90
- Qoldiqli bo’lishga doir misollar ishlay olish
a va b – natural sonlar bo’lsin. a ni b ga bo’lganda to’liqsiz bo’linma c va d bo’lsa , yani a:b = c (d qoldiq) bo’lsa, u holda , a = b c + d, d bo’ladi
a – bo’linuvchi b – bo’luvchi
c – to’liqsiz bo’linma d – qoldiq
Bo’lishda qoldiq bo’luvchidan doimo kichik bo’lishi lozim
Masala : 28 ni 9 ga bo’ling
Yehish:28 sonini 9 ga bo’lib bo’lmaydi chunki 9 ni ko’paytirilganda 28 ni beruvchi natural son yo’q. 9, 18, 27, 36 sonlari ichida 28 yo’q ammo bu sonlar ichida 28 dan kichik va 9 ga bo’linadigan eng katta natural son bor bu son
28 ni hosil qilish uchun 27 ga 1 ni qo’shish kerak 27 + 1 = 28
Demak 28 ni quyidagicha yoza olamiz : , bunda 28- berilgan son,
9 - bo’lunuvchi, 3 – to’liqsiz bo’linma , 1 – qoldiq bo’ladi
IV. Yangi mavzuni mustahkamlash: mavzuga doir darslikdagi tegishli misolni yechish