Simsiz aloqa kanallari

To’lqin qarshilik - bu kabel turining ko'rsatkichlaridan biri bo'lib, faqat uning tuzilish ko'rsatkichlari, ya'ni kesim yuzasi, o'tkazgich shakli va soni, qalinligi himoyalovchi dielektrik materialga bog'liq. Kabelni to'lqin qarshiligining qiymati kabel hujjatlarida keltirilgan bo'ladi va u odatda 50-100 Om koaksial kabel uchun, 100-150 Om to'qilgan juft yoki ko'p simli yassi kabel uchun tashkil qiladi. To'lqin qarshilikni aniq ko'rsatkichini kabel orqali o'tkazilayotgan impuls ko'rinishining o'zgarishiga qarab ossilograf va impuls generatorlari yordamida oson o'lchash mumkin. Odatda moslovchi qarshilikning qiymati u yoki bu tomonga 5-10% dan ko'p o'zgarmasligi talab qilinadi.

Agarda moslovchi qarshilik Ryu kabelining to'lqin qarshiligidan Rt kam bo'lganda, uzatilayotgan to'g'ri burchakli impulsning fronti kabelning qabul qilish uchida cho'zilgan bo'ladi, agarda Ryu kata Rv dan bo’lsa, u holda impuls frontida tebranish jarayoni bo'ladi. (6.4-rasm).

Shuni aytish kerakki, tarmoq adapterlari, ularning qabul qilish va uzatish qurilmalari oldindan maxsus hisoblashlar orqali biror bir kabel turiga (uning to'lqin qarshiligiga) moslab ishlab chiqariladi. Shuning uchun kabel uchlarida hatto ideal moslashgan to'lqin qarshiliklari sezilarli darajada standartdagidan farq qilgan tarmoq ishlamasligi yoki ishlasa ham tez-tez buzilishi mumkin.
Bu yerda shuni ham eslab o'tish lozimki, tomonlari (frontlari) yotiq signal uzun elektr kabelidan, tomonlari tik bo'lagan signalga qaraganda yaxshi uzatiladi (6.5-rasm).

Bu hol har xil chastotada so'nish kattaliklari farqiga bog'liq (katta chastotalar ko'proq so'nadi). Sinusoidal ko'rinishidagi signal, ko'rinishi eng kam o'zgaradi, bunday signalning amplitudasi kamayadi xolos. Shuning uchun uzatish sifatining yaxshilashga trapetsiyasimon yoki qo'ng'iroq ko'rinishidagi impulslar ishlatiladi (6.6-rasm), ko'rinish jihatidan sinusning yarim to’lqiniga o'xshash. Buning uchun sun'iy ravishda tomonlari tortiladi.

Himoyalash (ekranlash) kabelga tashqi elektromagnit maydonlarni ta'sirini kamaytirishga ishlatiladi. Himoyalash qobig'i mis sim yoki alumin sim bo'lishi mumkin (ingichka to'qilgan mis sim yoki yupqa zar qog'oz ko'rinishida), kabel simlari bunday qoplamaga o'raladi. Himoya qobig'i o'z vazifasini bajarish uchun albatta yerga ulanishi kerak, bu holda unga yo'naltirilgan toklar yerga oqib o'tadi. Ekran kabel narxini sezilarli qimmatlashtirsa ham, mexanik mustahkamligini oshiradi.

Yo'naltirilgan to'siqlar ta'sirini himoya qobig'isiz ham kamaytirish mumkin, agarda signalni diferensial uzatilsa (6.7-rasm). Bu usulda signal uzatish ikkita sim orqali amalga oshiriladi (ikkala simdan signal uzatiladi). Uzatuvchi qurilma signalga teskari signal hosil qiladi, qabul qiluvchi qurilma esa ikkala simdagi signallar farqiga e'tibor qiladi.

Moslash sharti bo’lib, kabel to'lqin qarshilik qiymatining yarimiga moslovchi qurilmaning qiymatiga tengligi hisoblanadi. Agarda ikkala sim bir xil uzunlikda bo'lib va bir kabel tarkibida bo'lsa, bu holda to'siq ikkala simga bir xil ta'sir qiladi, natijada simlar o'rtasidagi farqli signal amalda o'zgarmaydi. To'qilgan juftli kabellarda xuddi shunday differensial uzatishdan foydalaniladi. Lekin ekranlash bu holda ham to'siqlarga chidamliligini sezilarli darajada oshiradi.