Ўсимликлар физиологияси фанига кириш. ҲУжайра физиологияси

Ўсимликлардаги тиним ҳолати

• Вегетация даврида ўсимликлар ҳар хил ўсади. Ўсимликлар ҳаётининг бошланғич даврида модал ўсиши кузатилади, кейинчалик ўсиши сусайиб, вегетация даврининг охирида тўхтайди. Бундай ҳолат бир йиллик ва кўп йиллик ўсимликларга хос бўлиб, фаслларга қараб амалга ошади.
• Бир йиллик ўсимликларда ўсишнинг сусайиши ва тўхташи гуллашдан сўнг, яъни уруғ пишишига тўғри келади. Бундай ҳолат нафақат ўсимликларга, балки уларнинг алоҳида органларига ҳам хосдир.
• Кўп йиллик ўсимликларда ҳам йил давомида ўсиш текис бормайди. Баҳор фаслида ўсиш тезлашади, маълум вақт ўсиши юқори кўрсаткичда бўлиб, ёзнинг охирида сусайиб, кузга бориб бутунлай тўхтайди. Дарахтлар баргини тўкади, баъзан куртаклари ҳам тўкилиб кетади, чунки иккиламчи меристема тўқималари ҳосил бўлади. Бунда куз фаслида кунлар қисқариши муносабати билан барглар ажратувчи қават ҳосил бўлишида амалга ошса керак.
• Ўсимликларда икки хил тиним даври бўлиб, биринчиси органик тиним даври, иккинчиси мажбурий тиним даври дейилади.

Ўсимликлардаги тиним ҳолати

• Органик тиним даврини картошкада кўриш мумкин, яъни у йиғиб олингандан сўнг органик тиним ўтади ва узоқ вақтдан сўнг уна бошлайди. Органик тиним даврида ўсимликлар ҳужайраси мураккаб биокимёвий ўзгаришлар содир бўлади, бунда ўсишга салбий таъсир кўрсатадиган ингибиторлар (абсциз кислота) ҳосил бўлади. РНК ва аминокислоталар миқдори камаяди. Органик тиним даврида ўсимликларда ўсиш жараёнларини давом эттириш учун замин тайёрланади. Ўсимликларни органик тиним ҳолатидан уйғотиш учун тиомечевина, гиббереллин (0,001%) ва 2-3% родонид тузларидан фойдаланиш мумкин.

• Эфирлаш усули ёрдамида сирень, ландиш ва бошқа ўсимликларнинг кесилган новдаларини эфир аралаштирилган (ҳар 10 л сувга 5 мл эфир солинади) ҳавода 48 соат 17-190С да сақланади, сўнгра уларни газ аралашмасидан олиб, сувли идишга солинади. Бир неча ҳафта ўтгач, новдалар эфир таъсирида ўсганлигини кузатиш мумкин.

«Иссиқ ванналар усули» га кўра, дарахт новдалари 30-350С ли сувда 10-12 соат сақланади. Нормал шароитда 2-3 ҳафта ичида новда куртакларидан барг ва гуллар пайдо бўлади

• «Иссиқ ванналар усули» га кўра, дарахт новдалари 30-350С ли сувда 10-12 соат сақланади. Нормал шароитда 2-3 ҳафта ичида новда куртакларидан барг ва гуллар пайдо бўлади