Ўсимликлар физиологияси фанига кириш. ҲУжайра физиологияси

Ёруғлик. Ёруғлик ўсимликларга икки томонлама таъсир этади. Яшил ўсимликлар бирламчи органик моддалар ҳосил қилиши учун ёруғлик зарур бўлса, албатта, улар ўсиш учун ҳам зарур. Ўсимликлар қоронғида ўсиши мумкин, фақат, кундузги соатларда ҳосил бўлган органик моддалар ҳисобига ўсади, яъни бу моддалар ўсиш нуқталарига оқиб боради. Ундан ташқари, ёруғлик ўсимликларга форматив таъсир кўрсатади. Уруғлар қоронғида ўстирилганда, улар заҳира моддалари ҳисобига ўсади, бунда ўсимталари анча узунлашиб кетади. Уларнинг барги яхши ривожланмай, пояси нимжон ва ўсимликлар хлорофиллсиз бўлади. Бундай ўсимликлар этиолирланган дейилади, яъни хлорофиллсиз бўлади.

• Ёруғлик. Ёруғлик ўсимликларга икки томонлама таъсир этади. Яшил ўсимликлар бирламчи органик моддалар ҳосил қилиши учун ёруғлик зарур бўлса, албатта, улар ўсиш учун ҳам зарур. Ўсимликлар қоронғида ўсиши мумкин, фақат, кундузги соатларда ҳосил бўлган органик моддалар ҳисобига ўсади, яъни бу моддалар ўсиш нуқталарига оқиб боради. Ундан ташқари, ёруғлик ўсимликларга форматив таъсир кўрсатади. Уруғлар қоронғида ўстирилганда, улар заҳира моддалари ҳисобига ўсади, бунда ўсимталари анча узунлашиб кетади. Уларнинг барги яхши ривожланмай, пояси нимжон ва ўсимликлар хлорофиллсиз бўлади. Бундай ўсимликлар этиолирланган дейилади, яъни хлорофиллсиз бўлади.

• Ёруғлик ўсиш фазаларидан чўзилиш ва дифференциалланиш фазаларига салбий таъсир кўрсатади. Бу икки фаза ёруғликда секин борганлиги учун ҳужайра қобиғи ҳосил бўлган ва унинг дифференциациалланиш нормал боради. Ўсимликларнинг ўсишига ёруғликнинг сифати ҳам таъсир қилади. Қисқа тўлқинли (кўк, бинафша, ультрабинафша) нурлар кучли таъсир қилади, спектрнинг қизил нурлари жуда кам таъсир қилади

Намлик. Тупроқ ва ҳаво намлиги таъсир қилиб, ўсишни белгилайди. Тупроқда сув миқдори камайганда, ўсимликлар танасида намлик камайиб, гидролитик жараёнлар кучаяди, ўсимликларнинг ўсиши сусаяди. Ўсимликнинг чўзилиш фазаси сув билан таъминланишига боғлиқ бўлади. Сув етишмаса, майда ҳужайрали ва паст бўйли ўсимликлар ривожланади.

• Намлик. Тупроқ ва ҳаво намлиги таъсир қилиб, ўсишни белгилайди. Тупроқда сув миқдори камайганда, ўсимликлар танасида намлик камайиб, гидролитик жараёнлар кучаяди, ўсимликларнинг ўсиши сусаяди. Ўсимликнинг чўзилиш фазаси сув билан таъминланишига боғлиқ бўлади. Сув етишмаса, майда ҳужайрали ва паст бўйли ўсимликлар ривожланади.
• Сув танқислигида баргларнинг ўсиши сусайиб, қуруқ модда ҳосил бўлиши камаяди. Қурғоқчиликда ҳосилдорликнинг пасайиши, асосан ассимиляция юзасининг камайиши ҳисобига рўй беради.
• Бошқа омиллар. Атмосфера ва тупроқ кислородининг концентрацияси ўсимликларнинг ўсишига катта таъсир кўрсатади. Кўпчилик ўсимликлар учун тупроқ ва ҳаво кислороди етарли бўлади. Кўпинча тупроқда кислород миқдори етарли бўлмайди, бунда ўсимликлар илдизи етишмовчиликни яхши сезади. Тупроқдаги кислород нормаси ҳар хил ўсимликлар учун турлича бўлади. Помидор яхши ўсиши учун 16% кислород керак бўлса, сули учун 8%, шоли учун 3% етарли бўлади.