2.Транзистор ишига температуранинг таъсири.Таъминлаш занжирлари.Ишчи нуқтани стабиллаш.
2.1. ГТ 108 а транзистори Т= 20 0С темпаратурада ишласа муҳит- ўтиш иссиқлик қаршилиги Rмў = 0,8 К / мВт бўлса ва максимал рухсат этилган ўтиш температураси Тў.мах=80 0С бўлса унинг максимал рухсат этилган қувватини топинг.
Ечиш: Ўтиш температураси Тў = ўтиш температураси ; Тм- муҳит температураси, 0С; Rмў-муҳит- ўтиш иссиқлик қаршиликни К/ мВт; Ркэ- эмиттер ва коллектор ўтишларидаги тарқалаётган қувват.
Тў катталигини Тў.мах деб хисоблаб ,қуйидагини аниқлаймиз.Ркэ = (Тў-Тм)/ Rмў=(80-20)/0,8=75 мВт
2.2. Транзисторнинг коллектор ўтишида Ркэ=25 мВт.қувват ажралади. Муҳитни ўтиш исси қлиги R мў = 0,5 К/мВт. Агар мухит температураси Тм = 400С бўлса,коллектор ўтиши қандай температурага эга бўлади.?
Жавоб: 52.50С .
2.3. Юқоридаги2.2 масалада кўрилган транзисторда радиатордан фойдаланилган ҳолда муҳитни ўтиш қаршилиги R мў = 0,3 К/мВт гача камайтирилса, коллектор ўтиши қандай температурага эга бўлади?.
Жавоб: 47.50С.
2.4.Юқоридаги 2.2 ва 2.3-масалаларда кўрилган транзисторнинг коллектор ўтиш темперасини максимал рухсат этилган қуввати радиотор қўлланилганда ва қўлланилмаганда нимага тенг? Муҳит температураси Тм= 400С.
2.5. Юқори қувватли транзисторнинг ўтиш ва корпуси орасидаги иссиқлик қаршилиги Rўн= 0,8К/Вт га тенг.Мухит температураси Тс= 3200С да Ркэ = 10 Вт қувват ажратиш керак.Ишончлиликни ошириш мақсадида ўтиш температурасини 700С дан оширмаслик шарт.Йиғиш конструкциясида шайба ва изоляцияловчи силикон суртмадан фойдаланилган. Шайбанинг иссиқлик қаршилиги 1.5 К/Вт силикон суртма эса уни тақрибан 40% га камайтиради.Агар радиатор зарур бўлса, унинг юзаси қандай бўлиши керак?. 1см2 радиторнинг метал юзаси 800 К/Вт иссиқлик қаршилигига эга.
Ечиш: Радиатор ва корпус орасидаги иссиқлик қаршилигини силикон суртмани ҳисобга олган ҳолда аниқланади:
Rkp = 1.5-1.5 К / Вт.
Ўтиш ва муҳит орасидаги умумий иссиқлик қаршилиги қуйидагига аниқланади.
RўмRўк+Rкр +Rрм
Бу ерда Rўм – ўтиш- муҳит иссиқлик қаршилиги:
Rкр- корпус - радиатор иссиқлик қаршилиги; Rрм- радиатор- муҳит иссиқлиги. Юқоридаги (1) тенгламада ўтиш муҳити Rўм , иссиқлик қиршилиги ва Rрм-радиатор-муҳит иссиқлик қаршилиги номаълум.
Шундай ёзиш мумкин Тў = Тм+ Rўм Ркэ
Бундан берилганларни қўйиб, қуйидагини топамиз.
Rўм = (Тў-Тм) / Ркэ = (70-32)/10 = 3,8 К/Вт.
Rўмни қийматини (1) га қўйиб ва тенгламани = Rрм га нисбатан ечиб, қуйидагини топамиз:
Rрм= Rўм-Rўк - Rкр= 3,8-0,9=2,1 К/Вт.
Радиаторнинг 1см2 металл юзаси 800 К/Вт иссиқлик қаршилигига эгалигини ва Rрм радиатор юзасига тескари пропорционал ўзгаради деб ҳисоблаб радиатор юзасини аниқлаймиз: П= 800 2.1= 381 см2
2.6 2.1- расмда берилган схемадаги транзистор ß=49 база токини узатиш койффициентига эга. Агар коллектор ўтишнинг тескари токи IкБо= 10 мкА бўлса ва температураси I кБо = I кБо е0,08(Т-То) қонуни бўйича боғлиқ бўлса, Т= 500 С да Uкэ кучланишини топинг. Бу ерда
Т- То=50-25= 250С . таъминлаш манба кучланиши Ек= +20В.
Ечиш:Бу ерда I кБо = е 0,08(Т-То)=10 е 0.08 = 74 мкА
= 74-10 =64 мкА
У ҳхолда кучланишни ўзгариши:
- = - 64 (49+1) = -6,4В
Т=250С да коллектор – эмиттер кучланиш Uкэ =Е к-Iк Rю,
Аммо: Ik = IБ+ IкБо( +1)= 49
Шундай қилиб, Uкэ=20-5.4 =500 С да коллектор- эмиттер кучланиши.
U1кэ= U кэ+
2.7. Транзистор 2.1-расмдаги схемада Т= 250 С температурада ва IкБо =10 мкА параметрларга эга.
Ек =+ 20 В ва UБэ= 100 мВ.Т=25 ва 500 С температуралардаги
UБэ кучланишнинг топинг. Кучланишнинг температура коэффициентини
U Бэ / Т = - 2,5 МВ/К деб олинг.
Ечиш: Т= 250С да I Б =(Ек- UБэ)/Rб=(20-0,1)/(200 ) = 99.5 мкА:
I к== б+ IкБо =50(99,5 )+10
Uкэ= Ек -Iк Rю=20-5.49 =9
T= 500С да эмиттер ўтишидаги кучланиш куйидаги қийматга камаяди.
UБэ=UБэ+
Табийки,
IБ=(2037,5 )/ (200 )
Бундан кўринадики, температура ўзгариши натижасида UБэ кучланиш ўзгариши Rб қаршиликларини катта қиймати ҳисобига деярли хеч қандай натижада база токининг ўзгаришига таъсир этмайди- Uбэ кучланиш ўзгариши
Худди шу сабаб билан коллектор токининг ўзгариши 50 (0.5 )=25 мкА ни ташкил қилади.
IкБо токининг янги қийматини қуйидаги формула билан аниқлаймиз:
IкБо = IкБое0,08 =10 .
Коллектор токининг янги қиймати:
Iк = Б+ IкБо ва шунингдек:
Uкэ= 20—8,7
2.8.
2.1-расм
База токининг узатиш койффиценти = 50 ва коллектор тескари токи IкБо = 10 мкА бўлган транзистор
2.1- расмдаги схемада қўлланилган.Манба кучланиши Ек =-15 В. Iк=1 мА ва Uкэ=-6 В да R б ва Rю қаршиликларни аниқланг.
Ечиш:Маълумки, коллектор токи Iк= Iб+ Iк Бо ( +1) бунда: Iб=
Резистор Rб қаршилигини қуйидаги формула билан аниқлаймиз. Rб= (- Ек+U Бэ)/ Iб.
UБэ <kбўлгани учун, Rб мом
Юклама резисторининг қаршилигини топамиз:
Rб=(-Ек+ Uкэ)/Ik= (15-6)/ (1 )= 9 кОм.
2.9 2.2 а,б-расм
2.2-расм.
2.2-расмда берилган схемадаги транзисторнинг база токини узатиш коэффециенти
=50 . коллектор ўтишининг тескари токи IкБо =0 ва Еэ = - 30 В ,Ек = 40 В бўлса, коллектор токини топинг.
Ечиш: Эквивалент генератор усулидан фойдаланиб, база ташқи занжирини ҳосил қиламиз.эквиватор генератор Э.Ю.К. си
Uси = Еэ
эквивалент генераторнинг ички қаршилиги .
Z эг =
Эквивалент схемадаги база оёғи билан ерланган оёғи орасидаги кириш қаршилиги, м (расм.2,35,б).
Бу схемадан UБ= Uc.u.
UБэ=О бўлгани учун Uэ= - 16.7 В.Эммитер токини топамиз: Iэ= - Iэ /Rэ=16,7 /(2 3)= 8,35 мА.
Шунингдек IБэ dI э=
2.3-расм.
Кучайтиргичнинг ишчи нуқтаси қуйидаги координаталарда жойлашган бўлса, Iк = 1мА.. Ukэ=-6 B унинг аралаштирувчи занжирини хисобланг. (2.36-расм) каскаднинг кучайтириш коэффициенти Ки =-8 га тенг.
Ечиш: бу ер да Uяю=I kRю= 10-3
Uкэ=-6 В. бўлгани учун эмиттер занжирида резисторлардаги кучланишлар йиғиндиси
Uэ= 30-6-8ҳ16В. I кБо –токини ҳисобга олмаган ҳолда. I Б= I к/
ни ҳосил қиламиз. Табийки, I э= I к+ I Б = 1+0.02=1.02A /Ku/ бўлганда
Ки -R ю/ R э деб олиш мумкин.
Бу ерда Ки- кучланиш бўйича кучайтириш кооэффиценти. R э= R ю/ /Ки/ = 8 схемадан кўриниб турибдики Rэ қаршилиги бўлиб, R3 ҳисобланади . Бу резистордаги кучланиш UR3=IэRэ = 1
Rи резистордаги кучланиш тушиши эса UR4=16-1=15 В. Шундай қилиб, R4= 15/(1 )=15 кОМ.
База занжирдаги кучланиш бўлгични ҳхисоблаймиз.
Схеманинг стабиллаши учун R2 резистори орқали оқиб ўтаётган ток база токидан камида 5-10 марта катта бўлиши керак.IБ= 20 мкА бўлгани учун IБ= 200 мкА .Эмиттер ўтишидаги кучланиши тушишини ҳисобга олмасдан, UБ Uэ -16 В бунда R2 = 16 /(200 )= 80 кОМ. R1 ни топамиз R1.
R1= (-Ек+Uэ)/ (IБ+Iкуч.бўл.= (30-16)/(220 )= 63.5 kOM.
Do'stlaringiz bilan baham: |