Сифатларини тарби- ялаш

ТАЙЁРГАРЛИГИ ДИНАМИКАСИ. 
 
3.1. 5-6 ёшдаги болаларнинг жисмоний тайёргарлиги 
динамикаси ва ёш хусусиятлари. 
 
Ҳозирги вақтда кӯпгина олимлар ва мутахассислар мактабгача ёшдаги 
болаларни жисмоний тарбиялаш тизимини жиддий ӯзгартириш зарурати 
тӯғрисидаги масалани кун тартибига қӯймоқдалар. Жамият ҳаётининг тӯх-
товсиз ӯзгариб турган ижтимоий-иқтисодий шароити, мазкур муаммонинг 
ечимига ҳар бир муайян мактабгача таълим муассасасидаги турли усулий 
ёндашувлар, бундай болаларнинг саломатлиги ва бошқа сабаблар жисмоний 
сифатларнинг жараёнларнинг ҳам ривожланишига хос ёш динамикасига 
жиддий таъсир кӯрсатиши мумкин. Шунинг учун тадқиқотимизнинг биринчи 
босқичида қуйидаги вазифалар ҳал этилди:

 
мактабгача ёшдаги болалар жисмоний сифатлари жараёнларининг 
динамикаси ҳамда ёш хусусиятларини аниқлаш;

 
мактабгача ёшдаги болаларнинг асосий жисмоний сифатлари жа-
раёнлари орасидаги ӯзаро алоқалар қонуниятларини аниқлаш; 
Тадқиқотлар ӯқув йилининг боши ва охирида ӯтказилди (2015 йил-
нинг ноябридан 2016 йилнинг июнигача). Турли жисмоний сифат кӯрсат-
кичларининг мутлақ қийматларини тавсифлаш учун ҳар бир ёш-жинс гу-
руҳида 14 тагача тестдан фойдаланилди. Бунда болаларнинг ҳар бир ёш-жинс 
гуруҳида ҳар хил тестлар қӯлланган бӯлиб, уларни объектив равишда 
таққослаш мумкин эмас эди. Шунинг учун жисмоний тайёргарликнинг мут-
лақ кӯрсаткичлари нисбий бирликларда кӯрсатилди. Улар интеграл кӯрсат-
кичлар мутлақ катталикларини қӯлланилган тестлар миқдорига бӯлиш 
натижасида олинди.
Турли ёшдаги болалар кӯрсатган натижаларнинг ӯсиш суръатларига 

---

23 
педагогик тавсифнома йиллик циклдаги гуруҳларнинг ӯртача қийматларини 
таҳлил этиш асосида берилди, бу ӯртача қийматлар эса улар натижалари 
алоҳида ӯсиш суръатларининг қийматлари йиғиндисини текширилган бола-
лар сонига бӯлиш орқали аниқланди.
Болалар жисмоний тайёргарлиги ҳолатини тадқиқ этиш 5 ёшдан 6 ёш-
гача бӯлган болаларнинг барча жисмоний сифатлари ривожланиш даражаси-
нинг табиий ӯсишини аниқлашга имкон берди (1-расм) Аммо хар бир 
текширилаётган жисмоний сифатда тегишли ёш хусусиятлари намоён бӯла-
ди. 
Шундай қилиб, 5 ёшдан 6 ёшгача бӯлган ӯғил ва қиз болалар гуруҳла-
рида куч имкониятлари сезиларли ортади (Р<05). Бунда 5-6 ёшда ӯғил бола-
лар кучлироқ эканлиги маьлум бӯлди. 5 ёшдан 6 ёшгача бӯлган ӯғил болала-
рда куч имкониятларининг ӯсиш кӯрсаткичлари ишончли эди (Р<0,05 дан 
Р<0,01 гача).
Ӯғил болалар ва қизларнинг ӯртача гуруҳ маьлумотларини таҳлил 
этиш шуни кӯрсатдики, бу болалар барча ёшда кучининг ривожланиш дара-
жаси бӯйича фарқ қилади. Бироқ бу жисмоний сифатда ӯғил ва қиз болалар 
орасидаги ишончли тафовутлар (жинсий диморфизм) фақат 5 ва 6 ёшларда 
кӯзга ташланади. 

---

прп