Сифат менежменти маърузалар матни

2. Метрология соҳасидаги ягона ўлчов тизими 
Метрология соҳасидаги халқаро ҳамкорлик стандартлаштириш 
соҳасидаги ҳамкорликдек халқаро савдога кўмаклашади. Ҳамкорлик 
натижасида ўзаро ҳамжиҳатликни кафолатлайдиган ўлчашларга ягона 
ѐндашиш бунѐд қилинади, ўлчаш усуллари ва воситаларини бир 
хиллаштириш ва стандартлаштириш амалга оширилади, маҳсулотни 
ўлчаш, синаш ва назорат қилиш натижаларини ўзаро тан олиш имкони 
пайдо бўлади. 
Замонавий эталон мажмуаларини яратиш ва уларни сақлаш 
техникавий мураккаб ва иқтисодий жиҳатдан қиммат масала 
бўлганлиги ҳам метрология соҳасидаги кенг халқаро кооперацияни 
талаб қилади. Шуниг учун бу масалани халқаро ҳамкорлик асосида 
ечиш мақсадга мувофиқдир. 
Ягона ўлчов тизими – бу ўлчовнинг шундай ҳолатики, бирликлар 
албатта қонунлаштирилган ва халқаро бирликларда ўз ифодасини 
топган бўлиши керакдир. Ҳар бир ўлчов эталон намуналарида 
кўрсатилган бирликларда ва ўлчов ўлчов орасидаги хатолик 
кўрсатилган даражадан ошмаслиги лозим бўлади. 
Ягона ўлчов тизими тўрт асосий принципга асосланган 
бўлади: 
1. Натижа кўрсатилган бирликда бўлиши; 
2. Ўлчов бирлиги, ўлчов воситаси, унинг кўрсаткичлари эталон 
кўрсаткичлари билан бир хил бўлиши лозим; 
3. Ўлчашдан ўртача хатолик аниқ бўлиши лозим; 
4. Ўлчашдаги хатолик ўрнатилган даражадан ортмаслиги зарур.
Юқорида тўрт асосий принцпларга амал қилмай ягона ўлчов 
шартларини бажариб бўлмайди. 
Ягона ўлчов системасини жорий этишда халқаро ИСО – тизими 
бўйича 9000 – сериялари талабига жавоб бериши керак бўлади. 

---

147 
Ўзбекистон Республикасида ягона ўлчов тизимини жорий этиш 
бўйича халқаро ўлчов тизими (СИ) жорий этилган.
Халқаро меқиѐсда ягона ўлчов тизими ―тош-торози ва ўлчовлар‖га 
бағишланган 1961 октябр ойидаги XI – халқаро конференцияда қабул 
қилинади. Халқаро СИ тизими еттита асосий бирликни қабул қилган. 
Улар: метр, килограм, секунд, ампер, кельвин, моль, кандела.
Барча ўлчов воситалари унификацияланган бирликда бўлиб 
кераклик стандарт талабларига жавоб берадилар. Ҳар бир ўлчов 
натижаси юқори аниқликда бўлиши талаб қилинади ва улар эталонга 
мос равишда кўрсатгичлар кетма-кетлигини аниқ қайтара олиши 
лозим.