Сиёсий – ижтимоий савол-жавоблар

46. Захириддин Муҳаммад Бобур тўғрисида нималарни биласиз?

Жавоб: Захириддин Муҳаммад ибн Умаршайх Мирзо Бобур 1483 йил 14февралда Андижонда таваллуд топган. Ўзбек мумтоз адабиётининг йирик вакили: буюк шоир, тарихчи, географ, давлат арбоби, истеьдодли саркарда, бобурийлар сулоласи асосчиси, темурий шахзода бўлган. Отаси Умаршайх Мирзо Фарғона вилояти хокими бўлган. Бобур 12 ёшида валиахт сифатида тахтга ўтиради. Бобурнинг сиёсий мақсади темурийлар салтанатини сақлаб қолиш ва қайта тиклаш бўлган. Бир неча йил Шайбонийхонга қарши кураш олиб боради, лекин мамлакатда хукм сурган оғир иқтисодий танглик ва сиёсий парокандалик шароитида мақсадига эриша олмайди. Кейин Бобур 200-300 нафар навкари билан Афғонистонга ўтади. Ўазни ва Қобулни эгаллайди. 1519 йилларда Хиндистонни босиб олади. Бобурийлар сулоласи 3.5 аср хукмронлик қилади.

47. Ўзбек халқининг мусиқа ва чолғучилик меросининг сақланиб қолишида Юнус ражабийнинг ўрни.

Жавоб: Юнус Ражабий 1897-1976 йилларда яшаб ўтган. Бастакор, хонанда ва созанда, академик Юнус Ражабий аввало кенг маданий жамоатчиликка ўткир ширали овозга эга бўлган истеъдодли хонанда сифатида танилган. Ҳозирги кунга келиб республикамизда мақом ансамбли ижрочилиги анъаналари янги шаклларда ўз хаётини давом эттирмоқда. Республикада етакчи ижодий жамоа бўлган Ўзбекистон Телерадиокомпанияси қошидаги Юнус Ражабий номидаги Мақом ан­самбли ушбу мумтоз ижрочиликда мухим ўринга эга танбур ва доира чолғулари мавқеини сақлаган холда яна уд ва қонун каби созлардан (ғижжак най, қўшнай, чанг, рубоб қаторида) кенг фойдаланиб келмокда. Yunus Rajabiyning, ayniqsa, o‘zbek musiqa merosini to‘plashdagi xizmatlari katta. U 1935 yildan xalq kuy va ashularini notaga yoza boshlagan. Natijada Ye. Romanovskaya va Il. Akbarov «O‘zbek xalq qo‘shiqlari» (1939) to’plamidan Yunus Rajabiy notaga olgan 29 ta musiqa namunasi o‘rin olgan.Yunus Rajabiy 1927 yilda tashkil qilingan birinchi o‘zbek radiosi milliy cholg‘u ansamblining asoschisi va musiqa rahbari bo‘ldi. Uning tashabbusi bilan o‘zbek milliy cholg‘u asboblarini takomillashtirish ishlari boshlanadi va natijada o‘bek halq cholg‘u asboblari tovush sadolanishida, tashqi qiyofasida sezilarli o‘zgarishlar ro‘y berdi. O‘zbek radiosi qoshida halq milliy cholg‘u ansambli zaminida o‘zbek halq cholg‘uorkestri tuzildi.