Ўсиб келаётган ёш авлод жисмоний тарбияси ва спортда инновацион технологиялар

Ўсиб келаётган ёш авлод жисмоний тарбияси ва спортда инновацион технологиялар 
Халқаро иштирокчилар ҳамкорлигида республика илмий-амалий анжумани материаллари
 
225 
bajarilishiga yordam beradigan bo‘lishi kerak; 
5. 
Jismoniy yuklama shug‘ullanuvchilarning tayyorgarligiga mos keladigan bo‘lishi kerak. 
Mashg‘ulotlarni uslubchi (metodist) yoki jamoatchi-yo’riqchi (instruktor) o‘tkazadi. 
Bunda u kompleks mashqlarni namuna tarzida ko‘rsatadi va har bir ishchining mashq bajarish 
sifatini ham kuzatadi, harakat ritmini buzmasdan xatolarni tuzatadi. 
Mashqlarni radio orqali eshittirilganda musiqa jo’rligida mashqlarni to‘g‘ri bajarish uchun har 
bir ishchi mashqlar bilan oldindan tanishtirilib chiqilishi kerak kompleks mashqlar 3-4 haftada 
almashtirilib turiladi. Ishchilarni o‘z-o‘zini nazorat qilishning eng oddiy usullari bilan tanishtirish 
kerak: tomir urishini his qilish, mashg’ulotlardan keyin ma’lum vaqt o‘tgach paydo bo‘ladigan turli 
hislarni uyqu, ishtaha, charchash, umumiy holatni boshqarishni bohalay olishi kerak. 
Xulosa o’rnida shuni aytish kerakki, ishlab chiqarish korxonalarida faoliyat yuritayotgan 
xodimlarning mehnat unumdorligini oshirishda jismoniy tarbiyaga yo’naltirilgan gimnastik mashqlarni 
bajarishning ahamiyati kattadir. 
Adabiyotlar: 
1. Болголовский В.П. Спорник инструктивно-методическый 
материалов по физическому воспитанию. М.Просвчение, 1984 
2. Филипович В.И. Теория и методика гимнастика, 1971
3. Шлемин А.М. Гимнастика. М.ФИС. 1979. 
4. X.N.Hakimov. Gimnastika va uni o’qitish metodikasi. Buxoro 2018 
АДАПТИВ ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ 
Афраимов А.А., ўқитувчи, Бухоро давлат университети, Бухоро, Ўзбекистон 
Адаптив жисмоний тарбия – касаллик ёки жароҳат натижасида организмининг ҳаётий 
муҳим функциялари турли даражада турғун бузилган ва жисмоний имкониятлари чегараланган 
одамларнинг жисмоний тарбияси аспектларини ўрганадиган таълим ва фан соҳасининг янги 
йўналиши ҳисобланади. Унинг мақсади – шахсни, ўзининг саломатлиги ҳолатига, атроф 
муҳитга, жамиятга ва фаолият турларига адаптациясини таъминлайдиган ҳаракат фаоллигини, 
жисмоний 
ва 
психик 
қобилиятларини 
шакллантириш 
ва 
ривожлантириш 
ҳисобланади. Ногиронлик замонамизнинг мураккаб муаммоларидан бўлиб, ушбу тоифа 
одамларни ижтимоий ҳимоя қилиш бўйича мажмуавий дастурлар ишлаб чиқиш, илм–фанинг 
янги соҳаларини асослаш, янги ўқув фанларини, йўналишларни очиш ва мутахассисларни 
махсус тайёрлаш заруратини келтириб
чиқарди. 
Кейинги вақтларда мамлакатимизда ушбу жараён ривожланмоқда ва жисмоний тарбия ҳам 
четда қолмаяпти. Саломатлиги ҳолатида оғишлари бўлган шахслар учун жисмоний тарбия ва 
спортни ривожлантириш мақсадида Ўзбекистон Давлат жисмоний тарбия институтида 
мутахассислик йўналиши мавжуд, профессор-ўқитувчилар, аспирантлар ва магистрантлар 
илмий-татқиқот ишларини олиб боришмоқда, профессионал фаолият соҳасида тренер–ўқитувчи 
ва адаптив жисмоний тарбия бўйича йўриқчи методистлар иш олиб боришмоқда.
Адаптив жисмоний тарбия, билимнинг минимум учта катта соҳаларини – жисмоний 
тарбия, тиббиёт ва коррекцион педагогикани ҳамда тиббий–биологик ва ижтимоий–психологик 
ўқув ва илмий фанларнинг катта миқдордаги маълумотларини ўз ичига олади. Бунда, номлари 
қайд қилинган соҳалар ва фанларнинг маълумотлари нафақат умумлаштирилади, балки ушбу 
соҳалар ва фанларнинг ҳар бирини билимларини ўзаро боғланиши натижаси сифатидаги янги 
билимлар 
ҳам 
шаклланади 
(5,6,7,8). 
Адаптив жисмоний тарбия, соғломлаштирувчи жисмоний тарбия ва ривожланишида оғиши 
бўлган болаларни жисмоний тарбиялаш билан таққосланганда анча катта ҳажмдаги ва кенг 
ҳодиса сифатида намоён бўлади. У, номлари қайд қилинган йўналишлардан ташқари адаптив 
спорт, адаптив ҳаракат реакцияси, махсус тиббий гуруҳлардаги умумтаълим мактаблари, лицей, 
коллеж ва олий таълим муассасалари ўқувчилари ва талабаларининг адаптив жисмоний 
тарбияси 
кабиларни 
ўз 
ичига 
бирлаштиради 
(1,2,3,4). 
Адаптив жисмоний тарбия назарияси, унинг мақсадлари, вазифалари, асосий турлари, 
принциплари, функцияларининг асосида – саломатлиги ҳолатида оғишлари (жумладан, 

---