Ўсиб келаётган ёш авлод жисмоний тарбияси ва спортда инновацион технологиялар

Инновационные технологии в спорте и физическом воспитании подрастающего поколения 
Материалы республиканской научно-практической конференции с международным участием
 
224 
Har bir mashq shug‘ullanuvchilarning tayyorgarligiga qarab 4-8 marta takrorlanadi. Mashqlar 
kompleksiga mehnat harakatlarida qatnashmaydigan va xususiyatlari jihatidan ulardan farq qiladigan 
muskul guruhlar uchun ham mashqlar kiritish kerak, masalan: o‘tirgan holda, kam harakatni talab 
qiluvchi ishni bajaruvchilar uchun butun muskullarni harakatga keltiradigan mashqlarni bajarish kerak; 
og‘ir jismoniy mehnat bilan shug‘ullanuvchi shaxslar uchun kompleksda yetarli amplitudali, faol 
harakatlar, qomatni hisobga olgan holda mashg‘ulotlar o‘tish metodikasini belgilash to‘g‘risida aniq 
tadbirlar ishlab chiqilmoqda. 
Jismoniy tarbiya daqiqalari uchun mashqlar kompleksini quyidagicha tuzish mumkin: 
1- 
guruh kasblar uchun mashqlar: 

Qadni cho’zib, yelka kamari va muskullarni bo‘shashtirish; 

Qo`lmuskullarinibo`shashtiruvchimashqlar; 

Tananing boshqa qismlarini bo‘shashtiradigan harakatlar; 

O`tirib-turishmashqlari. 
guruh kasblar uchun mashqlar: 

Qadni cho’zib, yelka kamari va muskullarni bo‘shashtirish; 

Gavda, qo‘l, oyoq muskullari uchun bukish, cho’zish, bo‘shashtirish mashqlari; 

Tananing ko‘proq muskul guruhlari ishtirok etadigan siltash mashqlari; 

Yugurish, sakrash, o‘tirib turish, yurish mashqlari; 

Boldir va tovon muskullarini bo‘shashtirishga yordam beradigan siltash harakatlari; 

Tananing boshqa qismlarini bo‘shashtiradigan qo‘l, oyoq va boshqa harakatlar; 

Harakat uyg‘unligi mashqlari. 
2- 
guruh kasblar uchun mashqlar: 

Qadni rostlab, chuqur nafas olib qo‘l va yelka kamari muskullarini bo‘shashtirish 
uchun mashqlar; 

Gavdani engashtirish, burish, aylantirish uchun mashqlar; 

O‘tirib turish, sakrash, yugurish; 

Qo‘l va yelka kamari uchun mashqlar (ko‘krak-o’mrov bo’g‘inlarini va ko‘krak qafasi 
harakatchanligini oshirish); 

Harakat uyg‘unligi uchunmashqlari. 
3- 
guruh kasblar uchun mashqlar: 

Qadni rostlash mashqlari; 

Gavda, qo‘l, oyoq uchun mashqlar; 

Shunga o’xshash, ammo jadalroq bajariladigan mashqlar; 

O‘tirib turish, yugurish, sakrashdan so‘ng yurishga o‘tish; 

Gavda va qo‘l muskullari uchun mashqlar; 

Qo‘l muskullarini bo‘shashtirish mashqlari; 

Harakat uyg‘unligi mashqlari. 
Jismoniy tarbiya daqiqasi organizmning hayotiy faoliyati uchun,asab tizimining dam olishi 
uchun juda katta ahamiyatga ega. Ish faoliyati davomida asab xujayralari ancha qo‘zg‘algan holatda 
bo‘ladi. Ish biroz to‘xtaganda esa yangidan quvvat oladi. Jismoniy tarbiya daqiqalari yordamida ish 
qobiliyati yuqori bo‘lishiga erishiladi va jismoniy sifatlar rivojlanib boradi. Jismoniy tarbiya daqiqasi 
charchashning dastlabki holatlari sezilganda o‘tkaziladi. Chunki bunda toliqish paydo bo‘ladi. 
Harakatlarni boshqarish susayadi va ish qobiliyati pasaya boshlaydi. Mashqlar uchun 5-7 minut 
ajratiladi. Bir maromda bir xil mehnat qilish bilan mashg‘ul kishilar uchun ikkita jismoniy tarbiya 
pauzasini o‘tkazish foydalidir. 
Mashqlar kompleksini tuzishda quyidagilarga amal qilish zarur: 
1. 
Jismoniy tarbiya daqiqalari kompleksining vazifalariga mos kelishi kerak; 
2. 
Har bir kompleksda tanlangan mashqlar shug‘ullanuvchilar organizmiga har tomonlama 
ta’sir ko‘rsatishi kerak; 
3. 
Komplekslarni tuzayotganda qo‘llaniladigan mashqlar shug‘ulanuvchilarning 
mashg‘ulot o‘tkazilayotgan sharoitiga mos keladigan bo‘lishi kerak; 
4. 
Mashqlarni shunday tuzish kerakki, oldingi mashq keyingi mashqning muvaffaqiyatli 

---