Ўсиб келаётган ёш авлод жисмоний тарбияси ва спортда инновацион технологиялар

 
ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ДАРСЛАРИДА ЎҚУВЧИЛАРГА ТАБАҚАЛИ ИНДИВИДУАЛ 
ЁНДАШИШ 
Бекманова.Х.Ш., ўқитувчи 
Урганч давлат университети, Урганч, Ўзбекистон
Урунов.Б.А., ўқитувчи 
Урганч шахар 5-умумий ўрта таълим мактаби, Урганч, Ўзбекистон 
 
Ўзбекистон Республикасининг «Кадрлар тайёрлаш Миллий дастурида» шахснинг 
қобилияти ва хоҳишларига мос келадиган шакллар ва ўқув жараёнини индивидуаллаштиришга 
катта эътибор берилган. 
Мактаблардаги ҳар бир синфда кучли, кучсиз, чаққон, тезкор, суст тайёргарликка эга 
ўқувчилар кузатилади. Илмий адабиётлар таҳлилининг кўрсатишича, жисмоний тайёргарлиги 
ўртача ўқувчининг жисмоний тайёргарлик натижаси хисобга олинади.Шунинг учун умумий 
ўрта таълим мактаб ўқувчилари учун жисмоний тарбия дастурларида индивидуал ва табақали 
ёндашиш муаммоларини илмий ишлаб чиқиш бугунги куннинг долзарб муаммоларидан 
биридир.
Жисмоний тарбия дарсларида ўқувчи ёшларни ҳар хил жисмоний ривожланиш, уларнинг 
ёши жинси ва албатта жисмоний тайёргарликка эга эканлигини хисобга олган ҳолда уларга 
индивидуал ёндашиш зарур. Ушбу ишни бажариш учун ҳар бир синфдаги ўқувчиларнинг 
жисмоний тайёргарлигини аниқлаб, уларнинг индивидуал қобилиятига қараб гуруҳларга 

---

Ўсиб келаётган ёш авлод жисмоний тарбияси ва спортда инновацион технологиялар 
Халқаро иштирокчилар ҳамкорлигида республика илмий-амалий анжумани материаллари
 
213 
ажратиб, меъёрланган юклама бериб текширилади.Буларни амалга ошириш учун қуйидаги 
вазифалар амалга оширилди. 
1. Синфлар бўйича ўқувчиларнинг жисмоний тайёргарлиги аниқланади. 
2. Ўқувчилар тайёргарлиги даражасининг юқори, ўртача, сустлигига қараб алоҳида жадвал 
ишлаб чиқилади.
Жисмоний тарбия амалиётида индивидуал ёндашишни ижобий амалга оширишнинг энг 
керакли шартлари.
1. Маълум бир белгилар бўйича аниқ гуруҳларга бўлиб табақалаштириш. 
2. Ҳар бир гуруҳ ўқувчилари учун алоҳида жисмоний тайёргарликнинг самарали
воситаларини, жисмоний тайёргарлик даражасига қараб юклама ҳисобини олиб бориш. 
Кўпинча 30 м га югириш, сакраш, тўлдирма тўпни ўтирган жойидан улоқтириш ва қўл 
кучи текширилади. 
Мактаб ўқувчиларини жисмоний тарбия дарсларида гуруҳларга бўлишда уларнинг 
жисмоний тайёргарлиги ҳисобга олинади. Кўпинча ўғил ва қизлар 2
‐3 гуруҳга бўлинади.
Айрим вақтларда, масалан айланма машғулотлар ўтказилганда кўпроқ бўлиши ҳам мумкин (1
‐
жадвал) Дастурнинг ҳар ҳил бўлимларини ва машқ турларини ўтишда гуруҳларнинг тузилиши 
бирмунча ўзгариши мумкин. Масалан, тайёргарлик машғулотларида ўқувчиларни чидамлилик 
даражасини хисобга олган ҳолда 2 гуруҳга бўлиш мумкин.
1
‐жадвал 
Мактаб ўқувчиларини юқори стартдан 30 м га югуриш натижаларининг баҳоси. 
Синфлар 
n 
Натижаларнинг чегараси 
Ўртачадан паст 
Ўртача 
Ўртачадан юқори 
Ўғил болалар 
V 
35 
5,55 
5,50-5,45-5,40 
5,25-5,35 
VI 
30 
5,45 
5,40-5,35-5,30 
5,15-5,25 
Қизлар 
V 
30 
5,57 
5,54-5,52-5,46 
5,37-5,40 
VI 
35 
5,50 
5,45-5,40-5,35 
5,20-5,30 
Топшириқларни бажаришда ҳар бир гуруҳга юклама табақалаштирилган ҳолда 
белгиланади. Юкламанинг кенглигини ўқитувчининг ўзи (кичик синфларда) жадвал бўйича ёки 
катта синф ўқувчилари ҳар қайсиси ўзича жадвал бўйича белгилайди, бошқа турларда оддий 
ҳисоб бўйича ўқитувчи умумий кўрсатма беради. Аниқ қилиб айтилганда, биз куч ва куч 
чидамлилигини тарбиялаш учун юкламани табақалаштириб бердик. Кучни тарбиялаш учун 
мушакларга максимумдан 50
‐90% гача кучланиш билан машқ бажартирилади. Катта кучланиш 
ва қаршилик билан берилган машқлар кучни тез ўстиради. 
Қўшма услубда бажарилганда машқлар юкламасини қандай табақалаштириш керак? 
Масалан, қўлни букиш ва ёзиш мускулларининг куч чидамлилигини ошириш мақсадида 
гимнастика скамейкасига таянган холда қўлларни букиб ёзиш машқини кўрайлик.
Бунда ҳар бир синфдаги ўқувчиларга индивидуал ва гуруҳларга бўлиш учун максимал 
имкониятлар аниқланади. Худди шу ҳолатда қиз болаларни кўрсатган натижалари ҳам 
табақалаштирилади (2
‐жадвал)

---