Ўсиб келаётган ёш авлод жисмоний тарбияси ва спортда инновацион технологиялар

Ўсиб келаётган ёш авлод жисмоний тарбияси ва спортда инновацион технологиялар 
Халқаро иштирокчилар ҳамкорлигида республика илмий-амалий анжумани материаллари
 
215 
Ўзбекистон Республикасининг «Таълим тўғрисида»ги Қонунива «Кадрлар тайёрлаш 
Миллий дастури»да белгиланишича, кадрлартайёрлаш соҳасидаги давлат сиёсати узлуксиз 
таълим тизими орқалиҳар томонлама интеллектуал маънавий ва ахлоқий баркамол шахс-
фуқарони шакллантиришга қаратилган. Жисмоний тарбия ўқитувчиларининг дарсда ва синфдан 
ташқари олиб борадиган ишларидаўқувчиларга индивидуал ва табақали ёндашиш 
тажрибасиниўрганиш шуни кўрсатадики, бир томондан бундай ёндашишлар умумий ўрта 
таълим мактаблари шароитида ўз ўрнини топмаган бўлса, иккинчи томондан бунинг 
амалгаоширилмаганлигига анча мураккаб сабаблари мавжуд. Оддийгина биринчи сабаб 
сифатида мактабларда ўқувчиларнинг жисмоний тайёргарликдаражасини аниқловчи жадваллар 
тузилмаганлиги бўлса, иккинчи томондан дарс жараёнини баҳолаш учун аниқ бир баҳолаш 
тизимининг жорий этилмаганлигида деб қараш мумкин. 
Ўзбекистон Республикасининг «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури»да болаларга ва 
уларнинг билими ва қобилиятига қараб индивидуал ва табақали ёндашиш услубидан кенг 
фойдаланиш тавсияэтилган. 
Умумий ўрта таълим мактабларининг жисмоний тарбия дастурларидаги талабларини 
бажариш, ўқувчиларнинг жисмоний тайёргарлиги даражасини аниқлаш жисмоний тарбия 
ўқитувчиларинингасосий вазифаларидан биридир. Баъзи бир машқларнинг бажарилиши 
болаларнинг қадди
‐қомати ва жисмоний тайёргалигигабоғлиқдир. Шу сабабдан машқларни 
танлаётганда, бола организмининг ташқи тузилиши ва ички органлари ривожланишини 
билганҳолдагина улар учун аниқ жисмоний машқлар ҳамда топшириқларюкламасини меъёрлаш 
мумкин. Баъзи бир болалар жисмонанносоғлом бўлиб, уларнинг жисмоний тарбия дастуридаги 
машқларнибажариши бошқаларникидан фарқ қилади. Чунки уларнинг шахсийравишда қанча 
кўп шуғулланишлари натижасида жисмоний тайёргарлилигини фарқи яққол намоён бўлади. 
Агар ўқувчиларнингмашқлар бажаришда кўникма ва малакаси тўғри шакллантирибборилса, 
уларнинг жисмоний тайёргарлиги ўсади. Машғулотлар давомида бўйи паст болалар мураккаб 
турдаги машқ ҳаракатларинияхши бажаради, бўйи узун болаларнинг эса тезкорлик ва 
эгилувчанлик ҳаракатларини яхши бажариши кўзга ташланади. Бироқ ушбу машқларни деярли 
барчасини бажариш жараёнини нафақат ўқитувчи балки у билан бирга мактаб ҳамшираси хам 
кузутиб боришга маъсулдир.Ўқувчиларни жисмоний тайёрлашнинг энг яхши йўналишларидан
бири жисмоний тарбия дарсларида табақали ёндашишниқўллашдир. Бу жисмоний тарбия 
дарсларининг асосий шартлариданбири эканлиги қайд қилинган. 
Табақали ва индивидуал ёндашишни амалга ошириш учун ҳамма синфлардаги 
ўқувчиларнинг жисмоний тайёргарлиги даражаси аниқланиб, уларнинг гуруҳларда машқ 
бажаришдаги индивидуал қобилиятларига қараб меъёрланган юкламалар берилди. 
Ўқувчиларнинг индивидуал натижаларини баҳолаш мақсадида ҳар бир тест учун махсус жадвал 
тузилади. 
Илмий текшириш ва амалий тажриба ишларининг натижалари кўрсатишича, ҳар бир 
синфда кучли, ўрта ва кучсиз ўқувчилармавжуддир ва шу сабабли гуруҳ ўқувчилари орасида 
жисмоний тарбия материалларини ўзлаштиришда сезиларли фарқ бўлишини кўрсатишган. 
Мактабларида ўқув жараёни самарадорлигини оширишнинг энг қулай йўлларини излаб 
топиш ҳамма вақтмуаммо бўлиб келган. Бу масалани тўғри ҳал қилишнинг асосиййўлларидан 
бири табақали ёндашишни амалга ошириш кераклиги кўрсатиб ўтилган.Умумий ўрта таълим 
мактабларида ўқиш даврида болаларнингташқи тузилишида сезиларли равишда морфо
‐
функционал ва психо-физиологик ўзгаришлар юз бериши аниқланган.
Адабиётлар:
1. «Таълим тўғрисида»ги Қонун, «Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури» 1997,Тошкент. 
2. Мадаминов Б.Ш. 5
‐6 синф ўқувчиларига жисмоний тарбия дарсларида табақали‐
индивидуал ёндашиш. Тошкент
‐ 2005 
3. РихсиеваА.А.,НасриддиновФ.Н.,РихсиевА.И.Физическое состояние школьников и 
спортивной молодежи. Тошкент. ИбнСино 1992. 152с. 
 

---