Щзбекистон республикаси олий

9 - Ma’ruza

Nuriy issiqlik almashinuvi
Reja:

1. Nurlanish issiqlik almashinuv jarayoni.

2. Nurlanishning asosiy qonunlari.
Tayanch so’z va iboralar:

Nur vosita, Issiqlik almashuvi, Issiqlik nurlari, Issiqlik balansi, effektiv nurlanish, absolyut qora jism, nurlanish qonunlari, Stefan-Bolьsman, Plank, Vina.

9.1. Nurlanish Issiqlik almashinuv jarayoni.

Issiqlik bir jismdan ikkinchisiga nur orqali uzatilish jarayoni (radiatsiya) vositasida Issiqlik almashinuvi deyiladi. Issiqlik nurlarining tarqalishi bu jism ichki energiyasining elektromagnit to’lqin energiyasiga aylanishidir. Temperaturasi absolyut noldan farqli bo’lgan hamma jismlar nur tarqatadi. Bu elektromagnit nur tarqatish (to’lqin) energiyasi jadvaldagi (intensivligi) hamma jismlarda bir xil emas. Bu nurlar boshqa jismlar bilan ta’sirlanish jarayonida ularning ma’lum qismi jismda yutiladi, bir qismi qaytadi va qolgani ztib ketadi. Bunday fizik holat jism xossasiga va nur energiyasiga bog’liq.

Nur issiqligi energiyasi muhit bilan ta’sirlashib, unda yutilsa muhitning ichki energiyasi ortadi. Nur energiyasi ma’lum to’lqin uzunligiga va chastotaga ega bo’lib, vakuumda erig’lik tezligi (sq3^.10⁸ m/s)da tarqaladi. Nur energiyasini tashuvchi zarra sifatida foton qabul qilingan. Foton harakatlanaetgan vaqtda ma’lum massaga egi, tinch holatda uning massasi nolga teng bo’ladi.

Issiqlikning nur shaklidagi energiyasi jismlar bilan 5^.10^-14 m dan 10⁴ m gacha bo’lgan to’lqin uzunligi oralig’ida taocirlashadi. (jadvalga qarang).

Nurlanish turi