Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таoлим вазирлиги

7.5. Aylanish sirtlari kesishuvining xususiy xollari

Bahzi hollarda kesuvchi shar har ikki kesishuvchi sirtning yasovchilariga urinib o‘tadi. Bunda sirtlarning kesishuv chiziqlari ikkita 2-tartibli tekis egri chiziqlardan iborat bo‘ladi. Kesim yuzalarining proeksiyalari proeksiya tekisliklariga nisbatan proeksiyalovchi vaziyatdagi tekislik bo‘lib, tasvirda ikki kesishuvchi to‘g‘ri chiziq kesmasi ko‘rinishida bo‘ladi.
7.7-shaklda konus bilan silindr kesishuvining xususiy holi keltirilgan. YOrdamchi kesuvchi shar konus va silindrlarning yasovchilariga mos ravishda 1₂, 2₂ va 3₂, 4₂ nuqtalarda urinib o‘tadi. Hosil bo‘lgan 1₂2₂ va 3₂4₂ kesmalar uchrashib 5₂6₂ nuqtalarni beradi. Kesishuvchi sirtlarning ocherklari kesishgan tayanch nuqtalar A₂, B₂ va C₂, D₂ lar tutashtirilganda, ular 5₂6₂ nuqtadan o‘tadi. A₂, B₂ va C₂, D₂ chiziqlar sirtlarni o‘zaro kesishuv chizig‘i bo‘lib, ular frontal proeksiyalovchi tekislikni tashkil etadi.

7.7-shakl


Muammoli savollarning echimi

• 
  Ikki sirt o‘zaro to‘liq, qisman va urinib kesishishi mumkin.
  
• 
  Sirtlar o‘zaro to‘liq kesishganda ikkita fazoviy yopiq chiziq;
  
• 
  Sirtlar qisman kesishganda bitta fazoviy yopiq chiziq;
  
• 
  Sirtlar urinib kesishganda nuqta yoki to‘g‘ri chiziq hosil bo‘ladi.
  

Mustahkamlash uchun savollar

1. 
   Sirtlarni o‘zaro kesishuv chizig‘i qanday usullrda aniqlanadi?
   
2. 
   Ko‘pyoqlarni o‘zaro kesishish chizig‘i qanday usulda aniqlanadi?
   
3. 
   Ko‘pyoq bilan egri sirtning kesishuv chizig‘i qanday usulda aniqlanadi?
   
4. 
   Qo‘zg‘almas markazli konsentrik yordamchi sharlar usuli deb nimaga aytiladi?
   
5. 
   Sirpanuvchi markazli konsentrik yordamchi sharlar usuli deb nimaga aytiladi?
   
6. 
   Ikkinchi tartibli aylanish sirtlarning kesishuvi xususiy xollariga qaysilar kiradi?