Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

9 1 -   § .  M olek u la  va  a tom   o ‘lcham lari

Biz  yuqorida  har  qanday  m odda  m olekulalardan,  m olekulalar 

esa o ‘z navbatida, atomlardan tashkil topganligi haqida to‘xtalib o ‘tdik.

K im y o   k u rs id a n   m a ’lu m k i,  m o le k u la la r  tu rlic h a   a to m  

birikm alaridan tashkil  topishi  m um kin.  Bir atom li  (geliy  H e,  argon 

Ar,  neon  N e  kabi  inert  gazlar),  ikki  atom li  (kislorod  0 2,  vodo- 

rod  H 2,  azot  N 2)  va  ko‘p  atom li  m olekulalar  bo'lishi  m um kin. 

Turli  m odda atom lari birikib ko‘p atomli  molekulalarni  hosil qiladi. 

M asalan,  osh  tuzining  m olekulasi  bitta  natriy  N a  atom i  va  bitta 

xlor  Cl  ato m id an ,  suv  m olekulasi  esa  ikkita  vodorod  H  atom i  va 

bitta  kislorod  О  atom idan  iborat  (165-  rasm );  shuningdek,  oqsil 

molekulalari va polimerlar ko‘p atomli molekulalarga kiradi.  Hoziigi 

vaqtda turli usullar bilan atom  va m olekulalarning mavjudliginigina 

em as,  balki  ularning  oM chamlarini  ham   aniqlash  m um kin.  Bu 

usullardan  biri  quyidagicha.  Biror  idishdagi  suvning  sirtiga  m oy 

tom chisini  tom izsak,  u  suvning  yuziga  yoyilib,  yupqa  parda  hosil 

qiladi.  P arda  shu  darajada  yupqa  b o ‘lsinki,  u n d a  m olekulalar  bir