Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti



Download 13,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/365
Sana30.12.2021
Hajmi13,37 Mb.
#98245
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   365
Bog'liq
[O`lmasova M 1-qism]

Amaida  tezlanishning  I 

birligidan  ham  foydalaniladi. 

Bu  birliklar  orasidagi  bog‘lanish  quyidagicha  boMadi:

Tezlanishning  ta ’rifiga  b inoan,  m oddiy  nuqta  egri  chiziqli 

trayektoriya  b o'ylab  kattalik  jih a tid a n   o ‘zgarm as  tezlik  bilan 

harakatlanayotganda  ham  tezlanish  nolga  teng boMmaydi,  chunki 

bunda tezlik vektorining yo'nalishi o ‘zgaradi.

(1 0 a )


I  sm  _   10 

_   |q

_2

  jti

45



11- 

§  da aytib o'tganim izdek, jism  harakatining trayektoriyasi 

to‘g‘n chiziqli va egri chiziqli boMishi mumkin.  Shunga ko‘ra jismning 

harakati to ‘g ‘ri  chiziqli  va egri chiziqli  harakatlarga bo‘linadi.



Agar jism   to'g'ri  chiziqli  harakatida  teng  vaqt  oraliqlarida  teng 

masofalarni  bosib  o ‘tsa,  jism ning  bunday  harakati  to'g'ri  chiziqli 

tekis harakat deyiladi.  B undan  to'g'ri chiziqli tekis harakatda jism ­

ning  tezligi  kattalik  va  yo ‘nalish jihatidan  о ‘zgarishsiz  qoladi,  de- 

gan xulosaga  kelamiz.

Jism ning tekis  harakat  tezligi bosib o 'tilgan y o in in g  shu yo‘lni 

bosib  o ‘tish  u ch u n   ketgan  vaqtga  nisbati  bilan  o'lch an ad i.  Agar  / 

vaqt  davom ida jism   s  yo‘lni  bosib  o ‘tgan  b o ‘lsa,  u  holda  harakat 

tezligi


и = —  yoki 

у = у  


( 1 1)

bo'ladi,  bun d a  s  — jism ning  / vaqt  ichidagi  ko‘chishini  bildiradi. 

(T o 'g ‘ri  chiziqli  harakatda  k o ‘chish  bilan  trayektoriya  ustm a-ust 

tushishini  va  o iilg a n   yoll  son  jih atd an   k o ‘chish  kattaligiga  teng 

b o ‘lishini  eslatib 

0

‘tam iz.)



(11)  fo rm u lad an   to ‘g ‘ri  ch iziqli  tekis  h arak a td a  k o ‘chish 

vektorining tezlik vektori  bilan  bir xil  yo‘nalgan ekanligini  k o ‘rish 

qiyin  em as,  chunki  /  vaqt  skalyar  kattalikdir.

Tekis  harak at  tezligi  m a ’lum   b o ‘lsa,  /  vaqt  davom ida  bosib 

o ‘tilgan  y o ‘l

s = u t  

(12)


form ulaga b ino an  aniqlanadi.  Bu  form ula  tekis harakat tenglamasi 

deb ataladi.  D em ak, jism ning to ‘g‘ri chiziqli tekis harakatida o ‘tgan 

yo‘li  harakat vaqtiga to ‘g‘ri  proporsionaldir.

B iror  kattalik n ing   o ‘zgarishiga  bog‘liq  holda  o ‘zgaradigan 

ikkinchi  k attalik  fu n k siya   deb,  erkin  o'zg aru v ch i  kattalik  esa 

argument deb  ataladi.  Tekis  harakatda  s y o ‘l —  funksiya,  / vaqt  — 

a rg u m e n t,  to 'g ‘ri  ch iziqli  tekis  h arak a tn in g   tenglam asi  (12) 

form ula esa s funksiyaning analitik  ifodasi  bo'ladi.

Ikki  kattalikning  o ‘zaro  bog'lanishini  chizm ada  biror  chiziq




Download 13,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   365




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish