60-variant Rahbariyat va boshqaruv vakolatli shaxslarning javobgarliklari Firibgarlikni oldini olish va aniqlash uchun asosiy mas’uliyat biznesni boshqaradigan va boshqaradigan shaxslarga tegishli. Ushbu shaxslarning javobgarligi korxonaning tashkiliy tuzilmasi va ichki meyoriy hujjatlarga bog‘liq. Boshqaruv vakolatli shaxslar nazorati ostida quyidagilarni amalga oshirishi kerak: firibgarlikning paydo bо‘lish ehtimolini kamaytirish maqsadida firibgarlikning oldini olish uchun alohida harakatlarni amalga oshirish; tegishli choralar kо‘rish orqali xodimlarni firibgarlikka yo’l qо‘ymaslik. Bundan tashqari, menejment halollik va axloqiy xulq-atvorga asoslangan umumiy korporativ madaniyatni saqlab turishi kerakligini anglatadi. Boshqaruvga mas’ul bо‘lgan shaxslardan boshqaruvni nazorat qilish va shu bilan moliyaviy hisobotlarning ishonchliligi, nazoratning samaradorligi va samaradorligi hamda amaldagi qonunlar va qoidalarga rioya etilishi tо‘g‘risida oqilona ishonchni ta’minlash uchun ichki nazorat tizimini yaratish va saqlash talab qilinadi.
Boshqaruv, vakolatli shaxslar nazorati ostida, nazorat muhitini yaratish va korxonaning tartibli va samarali ishlashini ta’minlaydigan siyosat va protseduralarni saqlash uchun javobgardir. Bunday majburiyatlarga quyidagilar kiradi: о‘rnatilgan moliyaviy hisobot prinsiplariga muvofiq adolatli va adolatli tarzda taqdim etiladigan (yoki barcha muhim jihatlarda adolatli taqdim etiladigan) moliyaviy hisobotlarni tayyorlash maqsadlariga tegishli nazoratlarni о‘rnatish va saqlash; moliyaviy hisobotda jiddiy buzilishlarga olib kelishi mumkin bо‘lgan xatarlarni boshqarish.
61-variant. Auditorning xato yoki firibgarlik sababli notо‘g‘ri kо‘rsatmalarga javobi. Notо‘g‘ri ma’lumotlar, firibgarliklar, xatolar aniqlanganda auditorning harakatlari.
ISA 240 ga kо‘ra"Auditor moliyaviy javobgarlikni tekshirishda firibgarlikni kо‘rib chiqishi uchun javobgar" Auditorlik tavakkalchiligini maqbul darajada past darajaga tushirish uchun auditorlikni rejalashtirishda va о‘tkazishda auditor firibgarlik natijasida moliyaviy hisobotni jiddiy ravishda buzib kо‘rsatish xavfini hisobga olishi kerak. Firibgarlikning alomatlari Moliyaviy hisobotdagi notо‘g‘ri ma’lumotlar firibgarlik yoki xato natijasi bо‘lishi mumkin. Xatolik firibgarlikdan moliyaviy hisobotlarni notо‘g‘ri talqin qilinishiga sabab bо‘lgan xatti-harakatlar asosida niyat yo’qligi bilan farq qiladi.
Xatolar - bu moliyaviy hisobotdagi bilmagan holda buzilishlar, shu jumladan, miqdorni о‘tkazib yuborish yoki ma’lumotni oshkor qilmaslik.
Bunga quyidagilar kiradi:
-moliyaviy hisobot tuzilgan ma’lumotlar yig‘ish yoki qayta ishlashdagi xatolar;
-notо‘g‘ri hisobga olish yoki faktlarni notо‘g‘ri talqin qilish natijasida kelib chiqadigan notо‘g‘ri buxgalteriya hisob-kitoblari;
- buxgalteriya hisobi tamoyillarini qо‘llashda о‘lchov, tasniflash, taqdim etish yoki oshkor qilish bilan bog‘liq xatolar.
Firibgarlik - bu bir yoki bir necha rahbariyat, menejerlar, xodimlar yoki uchinchi shaxslar tomonidan aldov yo’li bilan adolatsiz yoki noqonuniy foyda olish uchun qilingan qasddan qilingan harakatlar.
"Firibgarlik" atamasi yuridik amaliyotda keng qо‘llaniladi, ammo auditor faqat moliyaviy hisobotda jiddiy buzilishlarni keltirib chiqargan firibgarlik faktlarini kо‘rib chiqadi. Menejerlardan biri yoki bir nechtasi yoki menejment uchun mas’ul shaxslar tomonidan sodir etilgan firibgarlik "boshqaruv firibgarligi" deb nomlanadi. Korxona xodimi tomonidan sodir etilgan firibgarlik xodimlarning firibgarligi deb nomlanadi. Ushbu holatlarning har birida korxona xodimlari о‘rtasida ham, tekshirilayotgan korxonaga aloqasi bо‘lmagan uchinchi shaxslar bilan ham til biriktirilishi mumkin. Qasddan buzilishning ikki turi mavjud:
-soxta moliyaviy hisobotdan kelib chiqadigan notо‘g‘ri ma’lumotlar;
- aktivlarni о‘zlashtirishdan kelib chiqadigan buzilishlar.
