Shovqin va elektromagnit ifloslanishlar

Aerodinamik shovqinlar. Hozirgi zamon texnika taraqqiyoti davrida havo va suyuqliklarni bir joydan ikkinchi joyga yuborish ishlari keng qo`llanilmoqda. Bunday ishlarni bajarish davrida havo bosimi hosil qilish va ularni uzatish shovqin darajasini kuchayishi bilan kechadi. Masalan, vetilyatorlar, kompressorlar, gaz turbinalari, havo va bug’ning bosimini oshib ketmasligini ta`minlovchi saqlash qurilmalari, ichki yonuv dvigatellari aerodinamik shovqin chiqarish manbalari hisoblanadi.
Demak, aerodinamik shovqinlarga aylanuvchi parraklar ta`sirida hosil bo`lgan havodagi bosim har xil yo`nalishlar bo`ylab havoning keskin oshuvchi harakat yo`nalishlarini vujudga keltiradi. Bu harakatlanayotgan oqimda har xil qarshiliklar tufayli aylanma harakat hodisalari vujudga keladiki, bunda harakatlanayotgan oqim sistemasida bir vaqtning o`zida ham siqiluvchi, ham siyraklanuvchi qatlamlar vujudga keladi, bunday hodisalar navbatma-navbat takrorlanishi, vaqti-vaqti bilan hosil bo`lishi ham mumkin.
Bunday harakatlar atrof-muhitga ovoz to`lqinlari sifatida tarqaladi. Bunday tovush aylanuvchi tovush deb yuritiladi. Aylanuvchi tovushning chastotasi quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi:

bu erda: n-Struhal soni, tajriba yo`li bilan aniqlanadi; - oqimning tezligi, m/s; D-sharsimon va tsilindrsimon oqim yo`naltiruvchilar uchun ularning diametrlari. Aylanuvchi tovush chastotasi ta`siridagi shovqin biror bir murakkab formadagi to`siqni aylanib o`tganda tekis spektr hosil qiladi. Uning bosimi quyidagicha aniqlanadi.

R=KS²_x V⁶ D²

Bunda: K-to`siq formasi va oqim rejimiga bog’liq bo`lgan koeffitsient; S_x – qarshilik koeffitsienti.

Vetilyatorlarning tarqatayotgan shovqin darajasi quvvatini aniqlaganda SNiP 11-12-77 (KN va X) asosida ish tutiladi. Bunda ventilyator hosil qilayotgan to`liq bosim N (kgs/m²) va uning quvvatiga qarab (Q m³/s) shovqin darajasi tanlab olinadi.
Bu daraja har xil vetilyatorlar uchun =35…50 dB ni tashkil etadi.

L_p=L+25lgH+10lgQ

Boshqa shovqin chiqaruvchi aerodinamik sistemalarda shovqining xarakteri va chiqayotgan manbaiga qarab, shuningdek, chastotalarini hisobga olgan holda umumiy maxrajga keltirilgan yig’indi-shovqin darajasi aniqlanadi. Masalan, eng qattiq shovqin hosil qiluvchi kompressorlarda shovqin darajasi umumiy yig’indi sifatida 135-145 dB ni tashkil qiladi. Bunda so`rish sistemasidan chiqayotgan shovqin-yuqori chastotadagi diskret to`lqinlardir.