Шоиста содщова мактабгача педагогика


Бундай  хулосага у катталарнинг узи томонидан берилган саволларга  муносабатлари асосида келади. Шунинг учун бола саволларини ким  дихкат



Download 13,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet69/227
Sana16.04.2022
Hajmi13,8 Mb.
#556265
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   227
Bog'liq
Мактабгача педагогика Содиқова Ш

Бундай 
хулосага у катталарнинг узи томонидан берилган саволларга 
муносабатлари асосида келади. Шунинг учун бола саволларини ким 
дихкат 
билан тинглаб, жвдций ва кизшцарли жавоб берса, уша кишига 
беради. 
Ана шу сабабли бола томонидан берилган саволларга хурмат 
билан, 
эхтиёткорона муносабатда булиб жавоб бериш керак.
2. 
Бола 
томонидан 
берилган 
саволнинг 
нима 
максадда 
берилаётгани, болани нима ажаблантираётганлигига эътибор бериш 
зарур Купинча бола томонидан берилаёттан билишга она саволлар 
хдм катталар билан мулокотга киришиш, узининг эмоционал 
холатига жалб этиш учун хизмат килади.
3. Бола томонидан бериладиган саволларга киска ва аник жавоб 
бериш лозим. Мазкур жараёнда боланинг аклий ривожланиш 
даражасини хисобга олиш, унинг хаётий тажрибасига эътибор 
каратиш талаб этилади.
4. 
Боланинг 
саволига 
охиригача 
тулик 
жавоб 
беришга 
шошилмаслик керак. Аксинча, бу болада янги саволларнинг пайдо 
б^лишига олиб келади.
5. Болаларнинг саволларига жавоб беришда унинг узини 
муносабатни хам билиш максадга мувофик. Шу максадда “Сен 
^зинг нима деб уйлайсан? Сенинг фикрингча, кандай булиши 
мумкин?1’ каби саволлардан фойдаланиш зарур. Болани биргаликда 
^талашга ундаш, уни сухбатга жалб этиш фойдали.
6. 
Боланинг 
саволларига 
жавоб 
беришда 
болалар 
учун 
яратилаётган адабиётлардан фойдаланиш самарали. Бу оркали болани 
олам манзараси хакида билимлар берадиган манбалар билан 
танишиш, укишга жалб этилади.
|
Шартли равшцда аклий тарбия 
воситалари 
икки 
гурухга 
булинади (14-расм):
14-расм. Аклий тарбия воситалари
115


Бола ривожининг илк боскичида шахсий тажриба теварак-атрофни 
билишнинг мухим йулидир. Бирок; бунинг узи боланинг аклий 
камолоти учун етарли эмас. Бу эса уз навбатида уни фаолиятнинг 
хилма-хил турларига жалб этишни талаб этади.
Мактабгача ёшдаги болаларнинг фаолияти
узининг тури, 
мазмуни, шунингдек, аклий ривожланишга таъсир курсатиш 
имкониятига кура хдм фарк килади. Шубхасиз, боланинг куз 
унгидаги хилма-хил фаолият турлари турли билишга дойр 
вазифаларни, у ёки бу фаолият оркали хал этиладиган ечимларни 
пайдо килади.
Мактабгача ёш даврида ташкил этилувчи мухим фаолият 
турларидан бири - кун тартибига амал килиш билан боглик 
кундалик-маиший фаолият. Мазкур фаолият мазмуни айнан сенсор 
ривожтанишга самарали таъсир курсатиши билан алохида ахамиятга 
эга. Ювиниш жараёнида болалар иссик ва совук сувни фарклашга 
урганишади, сувнинг бошка хусусиятларини билиб олиш ади, 
совуннинг хидини, сочикнинг курук ва намлигини хис этадилар. 
Эрталабки нонушта, тушлик ва кечки овкатланиш вактвда болалар 
таом, махсулотларнинг узига хос хусусиятлари, уларнинг таъми, 
хиди, ранги кабилар билан танишишади. Кун тартибини бажариш 
жараёнида болалар фазовий харакатлар (унг, чап кул, оёк, ён томон, 
орка томон)ни бажаришади. Болаларнинг кун тартиби вактининг 
белгиланганлиги уларга сутка цисмяари (кун, тун), хафта кунлари, 
бугун, эртага, хозир, кейин каби тушунчаларни узлаштиришга ёрдам 
беради. Болалар вактни кадрлаш, кечикмаслик, куттириб куймаслик 
кераклигини урганишади.
Болалар идиш, мебел, кийимларнинг номларини билиб оладилар, 
улар тайёрланадиган материаллар билан таншнадилар, улардан 
фойдаланиш коидаларини узлапггарадилар. Малакали тарбиячилар 
турмушга оид нарса-буюмлар билан таништириш жараёнида 
киёслаш, гурухдаш машклари ёрдамвда болаларда аналитик-синтетик 
фаолиятни ривожлантиришга харакат килади.
Ювиниш, кийиниш, ечиниш, овкатланиш, столни тузатиш учун 
зарур кетма-кет харакатларни узлаштириш ва амалга ошира олиш 
дикдат, хотира, фикрлаш, хулк-атворни бошкара олишга эътибор 
каратишни 
талаб 
этади. 
Тарбиячи 
болаларнинг 
диккатини 
тартиблшшк, теварак-атрофдаги кишилар фаолиятига жалб этади. 
Буларнинг хаммаси боланинг фикрлаш доирасини кенгайтиради ва
116


| ВКЛИЙ 
ривожланиш учун имконият яратади,
Мактабгача ёшдаги болаларнинг акдий тарбияси 
уйин
фаолияти 
оркали амалга ошади. Катталар томонидан ташкил этилган махсус 
уйинлар (харакатли. дидактик) болалар узлаштириши лозим булган 
турфа хил билим, фикрлаш жараенлари, акдий харакатлар билан 
«унланади.
Ижодий уйинлар
уз табиатига кура тасвирий (гавдалантира олиш) 
тавсифга эга булиб, унда болалар узининг теварак-атроф хакидаги 
тасаввурлари, аввал эгаллаган билимлар акс этади. Уйинлар 
жараёнида мавжуд билимлар янги боскичга кутарилади: нущ оркали 
ифодаланади, шунингдек, умумлашади, 
кайта узлаштирилади, 
такомиллашади. Уйин жараёнида мулокот килиш оркали болаларнинг 
билимлари ошади, узаро бир-бирлари билан фикр алмашишади, 
катталарнинг маслахатларига, куншмча маълумотлар олиш учун 
бошка манбаларга эътибор каратишади.
Болаларнинг аклий ривожланишида шунингдек, 
компьютер
рйинлари, мультимедиали дастурлар
хам алохида ахдмият касб 
этади. Бугунги кунда ахборот технологиялари таълим сохасида ота- 
оналар, педагоглар ва бошка мутахассисларнинг имкониятларини, 
хусусан мактабгача таълим ёшидаги болаларга таълим бериш 
йулларини 
сезиларли 
даражада 
кенгайтирмокда. 
Замонавий 
компьютерлардан унумли ва самарали фойдаланиш ёш болаларнинг 
иктидорларини 
тула 
очшшшига 
ва 
кобилиятларини 
такомиллаштиришга ёрдам бериши, шубхасиздир. Ривожланган 
давлатларда болаларга мулжалланган компьютер дастурларининг 
к^плаб турлари ишлаб чикилган. Узбекистонда 2008 йилдан бошлаб 
“Билимдон” туркумидаги компьютер машгулот-уйинлари ишлаб 
чикила бошланди. Ана шу туркум доирасида ишлаб чикилган “Ранг 
ва шаклларни урганамиз” дастури 3-5 ёшли болаларнинг акдий 
ривожланиши учун катта имкониятларга эга.
Дастурдан фойдаланишда болалар куйидаги билимларга эга булади:
- олтита асосий рангларни (кизил, сарик, яшил, кук, ок, жигарранг) 
осонлик билан урганиб олади;
- рангларни предметлар билан богликдикда “куриш” хиссини 
ривожлантиради;
- хар бир ранг хакида кизикарли шеърларни билиб олади;
- туртга асосий шаклни (дойра, учбурчак, туртбурчак, тенг 
томонли туртбурчак) бир-биридан ажрата олади;
- турли предметларда шаклларни белгилай олиш кобилиятини
117


ривожлантиради;
- предметларни турли хусусиятлари оркали гурухлай олада;
- берилган предметлар ичидан мантикий ортикчасини аникдай олада;
- дастур оркали болаларнинг флора (усимлик) ва фауна (кайвонот) 
дунёси билан якиндан таншпишлари таъминланади;
- майда булаклардаги узаро узвий богликдикларни аниклаш 
малакаси ривожл анади20.
Дастурнинг ранг ва шаклларини ургатувчи сахифаларида 
болаларнинг урганишлари осон булиши учун аввал иккита ранг (ёки 
шакл) бирма-бир курсатилиб номи айтилади ва жойи узгартиршшб, 
улар бирин-кетин суралади. Суралган ранг (шакл) бола тарафидан 
тугри курсатилса, у олкишлащци ва кейинги ранг суралади. Услубий 

Download 13,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   227




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish