Shoira usmanova чит ти"Ч "иг ■

HAMIDULLA DAD ABOYEV,
SHOIRA USMANOVA
ЧИТ ТИ"Ч^ "ИГ ■.
. «*к Звь JBL 4m>JBL«WnF JBL «Ж»
QOT^QTOT TlVI^XZTQ’T’Tl^ А
1 '£3^Jfcji 11л^ьйЗг 1Э1 jL.jK^hk-tjkfe
O'zbek tilshunosligida ilk bor tayyorlangan maz.kur qo'llanmada o'nta xorijiy davlatdagi bugungi til siyosati, tillar vaziyati, standart lillarning maqomi, ijtimoiy vazifasi, tillararo munosabat, o'zaro ta’sir, lillarning qo'llanish holati kabi masalalar yoritilgan.
Qo'llanma magistrantlar, katta ilmiy xodim-izlanuvchilar, mustaqil l/lnniivchilnr hnmda keng kitobxonlarga mo'ljallangan.
Ma*'ill iiiuhttnlf lllol. fan. dokl. Z.Xolmanova
Tiiqilzt hlliir lllol Inn, dokl., prof. S.Muhumedova
lllol. Inn. dokl., prof. Q.Sodiqov
5A120102 - Lingvistika (o‘zbek tili) magistratura
ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha o‘quv qo‘llanma
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta rnaxsus ta’lim vazirligining 2013-yil 20-dekabrdagi 484-sonli buyrug‘iga asosan nashrga tavsiya etilgan.
Ushbu o‘quv qo‘llanma Mirzo Ulug’bek nomidagi O'zMU kengashining 2013-yil 24-apreldagi 12-sonli qarori bilan nashrga tavsiya etilgan.
“Xorijiy sotsiolingvistika”da rivojlangan o‘nta davlatdagi til siyosati, tillar vaziyati tasvirlanib, tavsiflanadi. Ushbu kurs magistratura mutaxassisligi “O‘quv rejasi”dan o‘rin olgan “Nazariy tilshunoslik masalalari”, “Lingvokulturologiya”, “Psixolingvistika”, “Mata tilshunosligi”, “Pragmalingvistika” kabi fanlar bilan chatnbarchas aloqadorligi bilan tavsifhadi.
“Xorijiy sotsiolingvistika” magistrantlami nafaqat AQSh, Buyuk Britaniya, Germaniya, Fransiya, Ispaniya, Turkiya, Rossiya, Koreya, Xitoy, Yaponiya mamlakalaridagi tillar vaziyatini obyektiv tasvirlash va tavsiflash, shuningdek, qayd etilgan mamlakatlar davlat tillari, ulaming maqomlari, ijtimoiy vazifasi, standart (davlat) va nostandart (nodavlat) tillar ijtimoiy xizmat doiralari, bilingvizm, diglossiya hodisalari, tillararo munosabat, o‘zaro ta’sir, til jamoalarida tillaming qo‘llanish holati, sotsium (jamoa a’zolafi)ning davlat tillariga munosabati, ulami amalda ishlatish darajasi va h.k. haqida bilim berishga mo‘ljallangan.
Predmeti asosan til amal qilishi va taraqqiyotining ijtimoiy shartlangan umumiy qonuniyati, jamiyataing tilga, tilning jaimiyatga ta’sirini o'rganishdan iborat hisoblangan sotsiolingvistika oraliq fanlar sirasiga kirib, tilshunoslik va jamiyatshunoslik (sotsiologiya) fanlaridan farqlangani sababli o‘ziga xos tushunchalar, terminlar tizimigaega.
XIX asptiing oxiri - XX asr boshida jahon xaritasida yirik davlatlaming vujudga kelishi, dunyoning qudratli imperiyalar tomonidan taqsimlanishi, kichik, zaif yurtlaming mustamlakaga aylanishi, ulaming buyuk davlatlar tarkibiga zo‘rma-zo‘raki kiritilishi, paydo bo‘lgan imperiyalarda turfa millat, elat va xalqlaming hayot kechirishi, tabiiy, ijtimoiy-siyosiy, diniy-madaniy muammolar bilan yonma-yon lisoniy masalalaming ham yuzaga chiqishiga olib keldi.
Muayyan mamlakatda hayot kechirayotgan bar xil elat va millatlaming bir-biriga ta’siri, tillararo munosabat, tillaming ijtimoiy hayotdagi vazifa va xizmatlarida awalgi davrlarda mutlaqo ko'zga tashlanmagan jihatlar voqealana boshladi. Ushbu holat pirovard natijada sotsiolingvistikaga oid izlanishlar, g‘oyalar, dunyoqarashlaming ro'yobga chiqishiga turtki bo‘ldi.
O'zbek tilshunosligida ilk bor tayyorlangan mazkur qo'llanmada o'nln xorijiy davlatdagi bugungi til siyosati, tillar vaziyati, standart (Illuming ttuiqorrii, ijtimoiy vazifasi, tillararo munosabat, o‘zaro ta’sir, 11 lliunlnp, qo'llnnish holati kabi masalalar yoritilgan.