Shohjahon normurodov

Eslatma. 1. Ot kesim sifat, ravish va tartib son bilan ifodalanganda tire qo‘llanmaydi: 1. Vatanimiz go‘zal. 2. Ko‘rmagan yerning chuquri ko‘p. 3. Bizning sinfimiz sakkizinchi. 2. Ega ko‘rsatish olmoshi bilan ifodalanganda: Bu – siz uchun katta sinov.
Eslatma. Agar ega bilan ot kesim orasida ham yordamchisi bo‘lsa, tire qo‘llanmaydi: Bular ham
a’lochi. Mening opam ham talaba. Sharifa ham to‘quvchi.
26-DARS
Gap kesimidan anglashilib turgan harakatning bajaruvchisini, belgining sohibini bildirgan bo‘lak egadir. Ega, asosan, kim?, nima?, qayer? so‘roqlariga javob bo‘ladi.
Ega doimo bosh kelishik shaklida bo‘ladi.
Ega quyidagi so‘z turkumlari bilan ifodalanadi:
1. Ot bilan: Milt-milt yonib turgan chiroq birozdan so‘ng o‘chdi.
2. Olmosh bilan: Sen o‘zingni maqtama, seni birov maqtasin. (Maqol)
3. Son bilan: Ikkalasi ham chiqib ketishdi.
4. Sifatdosh bilan: O‘qigan o‘qdan o‘zar, o‘qimagan turtkidan shoshar. (Maqol)
5. Sifat bilan: Yaxshilar ko‘paysin, yomon qolmasin. (Qo‘shiqdan)
6. Harakat nomi bilan: O‘qish jafoli, îqibati vafoli. (Maqol)
7. Taqlid so‘z bilan: Qars ikki qo‘ldan chiqadi. (Maqol)
TOPSHIRIQ-1. Gaplarning egalarini aniqlang. Ega qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanganligini ayting.
1. Aqlli o‘zini ayblar, aqlsiz — do‘stini. (Maqol) 2. O‘lmas noxushlik bilan qovun pallasidagi non quyuqlariga qaradi. (Y.Sh.) 3. Birlashgan o‘zar, birlashmagan to‘zar. (Maqol) 4. Mastura Mashrabning ko‘zlariga qadalib qaradi. (O.Y.) 5. Yalqov bilan anqov — dushman uchun katta ov. (Maqol) 6. Kamtarlik kishiga zeb-u ziynatdir. (Maqol) 7. Yaxshi qand yedirar, yomon pand yedirar. (Maqol) 8. Qo‘shni xonadan qizlarning qahqahasi eshitildi. (A.Q.)9. O‘lmas kechqurun juda horg‘in uyga qaytib keldi. (Y.Sh.) 10. Bilgan bilganin ishlar, bilmagan barmog‘in tishlar. (Maqol) 11. Yugurish sportning bir turidir. 12. U Toshkentda turadigan uzoqroq qarindoshlarining qizi edi. (O.Y.) 13. Ilm hayo bilan kibr orasida yo‘q bo‘lib ketadi. (Abu Homid G‘azzoliy) 14. Kamtar kerilmaydi, mol-dunyoga berilmaydi. (Maqol) 15. Maqtanchoq – quruq po‘choq. (Maqol)
16. Yolg‘onchilik, ezmalik, takabburlik, chaqimchilik izzatobro‘ni barbod qiladi. (Junayd Bag‘dodiy) 17. Buzuq devorlardan tashvish bor, lekin siniq ko‘ngillardan ko‘proqdir tashvish. (Pahlavon Mahmud) 18. Kishilarga ulardan avvalroq salom berishga shoshil, bu ulug‘ kishilarning fazilatlaridan, kamtarlik nishonalaridan biridir. (Muhammad Husayn)