Шодиев Т. Ш., Ишназаров А. И., Алимов Р. Х. ИҚтисодий ўсишнинг математик

T (билвосита 
солиқлар) 
+ 
(Р1.1 
корпорация 
фойдасига 
солиқлар)
+
 
Р1.3
(Корпорацияларнинг тақсимланмаган фойдаси + бизнеснинг фоиз 
даромадлари) +
трансферт тўловлари (TР)
+ фоизлар кўринишида олинган 
шахсий даромад). 
Фоизлар кўринишида аҳоли олган даромадга давлат қарзлари бўйича 
олинган фоиз даромадлари ҳам киритилади.
Шахсий даромаддан аҳоли тўлайдиган даромад солиғи, мулк солиғи ва 
айрим носолиқ тўловларини айириб ташлаш орқали 
шахсий
тасарруфдаги 
даромад
(ШTД)
кўрсаткичи топилади.
ШTД
уй хўжаликлари томонидан 
истеъмол (C)
ва 
жамғариш (S)
учун 
ишлатилади. 
ШTД
= C +
S.
Макроиқтисодий таҳлилда уй хўжаликларининг ШTД ва ялпи миллий 
тасарруфдаги даромад (ЯМTД) кўрсаткичлари ўзаро фарқланади. 
ЯМTД = ЯМД + Хориждан олинган соф трансфертлар. 
Хориждан олинган соф трансфертлар = Мамлакат ташқарисидан 
олинган трансфертлар – Мамлакатдан ташқарига берилган трансфертлар
. 
Ялпи миллий тасарруфидаги даромад якуний истеъмол ва миллий 
жамғармиш учун ишлатилади. 
ЯМTД= Якуний истеъмол +Миллий жамғармалар. 
Якуний истеъмол уй хўжаликларининг истеъмол харажатларидан 
ташқари ҳукуматнинг истеъмол харажатларини ҳам ўз ичига олади. 

---

85 
3.4. Ижтимоий ишлаб чиқариш ва унинг ташқи муҳит билан
ўзаро боғлиқлиги 
Ижтимоий маҳсулот ишлаб чиқариш жамиятнинг ишлаб чиқариш 
эҳтиёжларини қондириш учун мўлжалланган унумли истеъмол буюмларидан 
(машиналар, ишлаб чиқариш иншоотлари, хомашё, ёрдамчи материаллар ва 
ҳ.к.лардан) ҳамда жамият аъзоларининг шахсий эҳтиёжларини қондирадиган 
(кийим-кечак, пойафзал, озиқ-овқат моллари, зеб-зийнат буюмлари ва 
ҳоказолар) буюмлар яратишган қаратилади. Иқтисодчилар ижтимоий ишлаб 
чиқаришни, иккита катта бўлинмага - 1 ва 2 бўлинмаларга бўлиб, биринчи 
марта ана шундай классификация берганлар. 
Ижтимоий ишлаб чиқаришни 1-бўлинмасига қўлланилган ишлаб 
чиқариш воситаларини қоплаш ва уни кўпайтиришга кетадиган унумли 
истеъмол буюмлари ишлаб чиқарадиган тармоқлар киради. 
Ижтимоий ишлаб чиқаришнинг 2-бўлинмасига жамият аъзоларини 
шахсий истеъмол буюмлари вужудга келтирадиган тармоқлар киради. 
Ижтимоий ишлаб чиқаришнинг 1 ва 2 бўлинмалари ажралмас бирликни 
ташкил этади. Бу бирлик шунда намоён бўладики, 1-бўлинма ўз ҳолича 2 
бўлинмадан ажралган ҳолда ишлай олмайди. Такрор ишлаб чиқариш 
жараёнини амалга ошириш учун улар ўртасида айирбошлаш зарур. Бу 
айирбошлаш қандай амалга оширилишини, жами ижтимоий маҳсулот барча 
таркибий қисмларини ҳам қиймат бўйича, ҳам натурал шаклда қоплаш 
муаммоси такрор ишлаб чиқаришни марказида туради.