2-Мавзу. Миллий иқтисодиётнинг макроиқтисодий кўрсаткичлари. Ялпи миллий маҳсулот ва унинг ҳаракат шакллари. Ялпи талаб ва ялпи таклиф

2-Мавзу. Миллий иқтисодиётнинг макроиқтисодий кўрсаткичлари. Ялпи миллий маҳсулот ва унинг ҳаракат шакллари. Ялпи талаб ва ялпи таклиф
Макроиқтисодиёт – моддий ва номоддий ишлаб чиқариш соҳаларини яхлит бир бутун қилиб бирлаштирган миллий иқтисодиёт ва жаҳон хўжалиги даражасидаги иқтисодиётдир.
Миллий ҳисоблар тизими – миллий маҳсулотни ишлаб чиқариш, тақсимлаш ҳамда улардан фойдаланишни тавсифлайдиган ўзаро боғлиқ кўрсаткичлар тизими.
Ялпи миллий маҳсулот (ЯММ) – миллий иқтисодиётда бир йил давомида вужудга келтирилган ва бевосита истеъмолчиларга бориб тушадиган пировард маҳсулот ва хизматларнинг бозор нархларидаги суммаси.
Ялпи ички маҳсулот (ЯИМ) – йил давомида мамлакат ҳудудида ишлаб чиқарилган пировард маҳсулот ва хизматларнинг бозор нархларидаги қиймати.
Соф миллий маҳсулот (СММ) – амортизация ажратмалари суммасига камайтирилган ЯИМ сифатида чиқиб, таркибан миллий даромад ва эгри солиқлардан иборат бўлади.
Миллий даромад – янгидан вужудга келтирилган қиймат бўлиб, СММдан эгри солиқларни чиқариб ташлаш йўли билан аниқланади.
Шахсий даромад – миллий даромаддан ижтимоий суғурта ажратмалари, корхона фойдасидан олинадиган солиқлар ва корхонанинг тақсимланмайдиган фойдасини чиқариб ташлаш ҳамда аҳоли қўлига келиб тушадиган ижтимоий тўловлар суммасини қўшиш йўли билан аниқланади.
Номинал ЯИМ – жорийнархлардаҳисобланган ЯИМ.
Реал ЯИМ – нархларнингўзгаришиниҳисобгаолиб, ўзгармасёкиқиёсийнархлардаҳисобланган ЯИМ.
Қўшилганқиймат – ишлабчиқарилганмаҳсулотқийматидансотиболинганваунумлиистеъмолқилинганхомашёваматериалларқийматичиқарибташланганданкейинқолганқисминингбозорқиймати.
Оралиқмаҳсулот – ишловбериш, қайтаишлашвақайтасотишмақсадларидасотиболинганмаҳсулотлар.
Пировардмаҳсулот – ишлабчиқаришжараёниякунланган, шахсийваунумлиистеъмолқилишгатайёрбўлганмаҳсулотлар.
Хуфёнаиқтисодиёт – ЯИМниишлабчиқариш, тақсимлашваунданфойдаланишнинграсмийиқтисодиётданяширинқисми.