Shaynazarov Ravshan Mamayusubovich

3D TEXNOLOGIYALAR VA GRAFIKLI VIZUALLASHTIRISH USULLARIDAN FOYDALANGAN HOLDA XIZMAT KO‘RSATISH SOHASI BAKALAVRLARINING KASBIY KOMPETENTLILIGINI SHAKLLANTIRISH MODELI
Shaynazarov Ravshan Mamayusubovich;
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot istituti;
Email: [e-mail]; Tel: [phone];
Annotatsiya. Ushbu maqolada pedagogik tadqiqotlardagi model fenomenining tahliliga murojaat qilinadi. Ayrim lug‘at va ma’lumotnomalarda berilgan ta’riflarga ko‘ra, modelni qandaydir ko‘rinidagi voqelikning mavhum tasviri sifatida tushunish qayd qilingan.
Kalit so‘zlar: 3d texnologiyalar, masofaviy o‘qitish, grafikli vizuallashtirish, xizmat ko‘rsatish sohasi, kasbiy kompetentlik, model.
Аннотация. В данной статье будет рассмотрен анализ феномена модели в педагогических исследованиях. Согласно определениям, приведенным в некоторых словарях и справочниках, отмечается понимание модели как абстрактного образа реальности в ее некотором виде.
Ключевые слова: 3d технологии, дистанционное обучение, графическая визуализация, сфера услуг, профессиональная компетентность, модель.
Annotation. This article addresses the analysis of the model phenomenon in pedagogical research. According to the definitions given in some dictionaries and reference books, the understanding of the model as the mavhum image of some seemingly reality is noted.
Keywords: 3d technology, distance learning, graphic visualization, service industry, professional competence, model.
Kirish. Modellar turli xil turda bo‘lishi mumkin. Ushbu tadqiqot kontekstida asosiy e’tibor modelga qaratilgan. Hozirgi davrda modellashtirish ilmiypedagogik tadqiqotning dolzarb usullaridan biriga aylanib borayotganligi kuzatiladi.
Modelni ishlab chiqishda eng muhimi uning tamoyillarini tanlash hisoblanadi. Tadqiqot kontekstida ushbu tadqiqot ishimizda modellashtirishning quyidagi: izchillik va ekvivalentlik, universallik, model har qanday ta’lim muassasalarining ta’lim muhitiga uzatilishi mumkin bo‘lgan asosiy tamoyillariga tayaniladi.
Mavzuga oid adabiyotlar tahlili. Model asosan quyidagi asosiy komponentlar bilan ifodalanadi. V.D.Shadrikovning ta’kidlashicha, ushbu modelning maqsadi texnika oliy o‘quv yurtlarida ta’lim jarayonida xizmat ko‘rsatish sohasidagi bakalavrlarning kasbiy kompetentliliklarini shakllantirish uchun pedagogik shart sharoitlarni yaratish lozim bo‘ladi.
Uning vazifalari quyidagilardan: kompetentlilikka asoslangan yondashuv va ta’lim jarayonini axborotlashtirish kontekstida grafikali vizuallashtirish usullari 3D texnologiyalardan foydalangan holda xizmat ko‘rsatish sohasida bo‘lajak muhandislarni tayyorlashning tahlili; modelni ta’lim jarayoniga tatbiq etish va undan foydalanish samaradorligini asoslash kabilardan iborat.
Tadqiqot metodologiyasi. Mazkur tadqiqot ishimiz kontekstida, grafikali vizuallashtirish va 3D texnologiyalaridan foydalangan holda xizmat ko‘rsatish sohasidagi muhandis tayyorgarligini tayyorlash tarkibiy qismi muhandislik va kompyuter grafikasi sohasidagi bilimlarga asoslanadi.
Tahlil va natijalar. Grafikali vizuallashtirish, 3D texnologiyalari va masofaviy o‘qitish usullaridan foydalangan holda xizmat ko‘rsatish sohasida bakalavrlarning kasbiy kompetentliligini shakllantirish modelining komponenti kasbiy, axborot va kommunikatsiya ta’limining birligini ta’minlaydigan bilimlarning to‘liqligi va o‘zgaruvchanligini ta’minlaydi. Shu nuqtai nazardan, bo‘lajak muhandis kompyuter grafikasi sohasidagi quyidagi: kompyuter grafikasining dasturiy va texnik vositalaridan foydalanish usullari, turli xil rangli modellarni qo‘llash, vektor primitivlarini yaratish texnikasidan foydalanish, rastr grafikasi bilan ishlash texnikasi va vositalari, ishlash asoslari. 3D primitivlari bilan, maxsus adabiyotlar, ma’lumotnomalar va boshqalar bilan ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishkabi bilimlarni egallaydi.
Ushbu mazmun mazkur tadqiqot ishimizda aniqlagan kasbiy kompetentlilikning kognitiv komponentini, ya’ni quyidagi: axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasida; kompyuterda modellashtirish sohasida; muhandislik grafikasi sohasida; kompyuter, interfaol grafika va ALT sohasida; rang bilan ishlash, uyg‘un soyalarni tanlash, kerakli fayl formatlari va umuman grafik axborotni qayta ishlash paketlaridan foydalanishni bilish kabi bilimlarning mavjudligini shakllantirishga yordam beradi.
Bu o‘rinda shuni ta’kidlash lozim bo‘ladiki, o‘qitish mazmuni kasbiy muhandislik bilimlari, ko‘nikmalarini o‘zlashtirish, axborot texnologiyalarini o‘rganishga doimiy intilish motivatsiyasiga hissa qo‘shishi kerak bo‘ladi.
Xulosa. Shunday qilib, kasbiy kompetentlilikni shakllantirish, agar o‘qitish mazmuni yaxlit bo‘lsa va quyidagilarda: kadrlar tayyorlashga yondashuv zamonaviy axborot ta’lim texnologiyalarini hisobga olgan holda kompetensiyaviy format kontekstida amalga oshiriladi; kasbiy kompetentliligini shakllantirish zaruriyatini e’tiborga olgan holda umumiy texnika fanlar siklini qayta tuzish; bo‘lajak muhandislarni axborot texnologiyalari bilan o‘zlashtirishga qaratilgan mavzularni o‘qitish mazmuniga kiritish kabilarda namoyon bo‘lishi bilan yuzaga keladi.
Foydalangan adabiyotlar ro‘yxati.

1. 
   Берн, Д. Цифровое освещение и визуализация / Берн Д. – М.: Вильямс, 2003 – 330 с.
   
2. 
   Ганеев, С.М. Формирование графической грамотности учащихся при обучении решению планиметрических задач в условиях компьютерной поддержки: дис. ... канд. пед. наук: 13.00.02 / Ганеев Сабир Минигалиевич. – Омск, 2004 – 220 c.
   
3. 
   Докторова, Е.А. Мультимедиа технологии / Е.А. Докторова. – Ульяновск: УлГТУ, 2009. 139 с.
   
4. 
   Залогова, Л. А. Компьютерная графика. Элективный курс [Электронный ресурс]: практикум / Л. А. Залогова.– М.: БИНОМ. Лаборатория знаний, 2014. – 245 с.