Shaydullaev shapulat bazarovich

Himoyaga qo‘yilaѐtgan asosiy xolatlar:

• 
  Boshqaruv ibtidoiy bo‘lsa-da davlatchilikdan avval, jamoalar davridan boshlab shakllangan (oila, patriarxal oila, qishloq jamoasi boshqaruvi);
  

• 
  Ilk davlatlarning arxeologik belgilari ishlab chiqildi. Bunda V.M. Masson ishlab chiqqan “Ilk sinfiy jamiyat shakllanishining arxeologik sxemasi” asos qilib olindi;
  

• 
  Qadimgi SHarqssivilizasiyasi uchun ishlab chiqilgan, bugungi kunda jahonning qadimgi davlatlari shakllangan hududlari uchun qo‘llanilaѐtgan ilk davlatlar tipologiyasini (shahar-davlatlar, hududiy davlatlar va imperiyalar) takomillashtirgan holda Baqtriya uchun qabul qilish taklif qilindi;
  

• 
  Radiokarbon analizlar va madaniyatlararo tarqalgan moddiy madaniyat ashѐlari ѐrdamida Baqtriyaning bronza va ilk temir davrining qadimiylashtirilgan xronologiyasi taklif etildi;
  

• 
  Jarqo‘ton Qadimgi SHarq dunѐsining shahar-davlatlari bilan qiѐsiy
  

taqqoslandi. YOdgorlikning topografiyasi, boshqaruv tizimining shakllanganligi, ishlab chiqarish tizimining shakllanganligi natijasida yaratilgan moddiy madaniyat namunalari, madaniy aloqalar darajasi ѐdgorlikni shahar-davlatlar toifasiga kiritish imkonini berdi;

• 
  Jarqo‘tonda markazlashgan dinning shakllanishi bilan birga, jamoalarda zoolatirik, ajdodlar ruhiga ibodat kabi diniy qarashlar saqlanib qolgan;
  

• 
  Baqtriyada oromiy ѐzuviga qadar piktografik belgi va piktografik ѐzuv turlari mavjud bo‘lgan;
  

• 
  Sopolli madaniyati aholisi shimolda Andronovo, janubda Xarappa madaniyati ahli bilan yaqindan madaniy aloqada bo‘lgan;
  

• 
  Sopolli madaniyati aholisi soch soqollari qora, qirra burun, evropoid tipidagi odamlar bo‘lib, mumkinki, SHarqiy Eron til guruhi lahjalarida gaplashgan;
  
• 
  Ilk temir davrida Baqtriyada hududiy davlatlar shakllangan;
  

• 
  Hududiy davlatlarning konfederatsiyasi natijasida mil.av. VIII asrda Baqtriya podshohligiga barpo etilgan;
  

• 
  O‘rta Osiѐ xalqlari mil.av. VI-IV asrlarda Ahamoniylar imperiyasi tarkibiga kirgan bo‘lsa-da, uning moddiy madaniyati namunalarida, me’morchilik, shaharsozlik sohalarida ahamoniylarning madaniy ta’siri sezilmaydi. O‘zgarishlar geografik bo‘linish va siѐsiy boshqaruv sohalarida amalga oshirilgan;