Shaxsi umumlashgan gaplar

1. Egasi topiladigan gaplar

 

Egasi topiladigan gaplarda egasini kesim orqali beriladigan so‘roq bilan topish mumkin bo`ladi. Bunday gaplar shaxsi aniq, shaxsi noaniq, shaxsi umumlashgan gaplarga bo‘linadi.

Shaxsi aniq gap. Kesimi, asosan, fe’l bilan, ba’zan fe’ldan boshqa so‘z bilan ifodalanib, harakatni bajaruvchi shaxsni aniq ko‘rsatib turadigan bir bosh bo‘lakli gap shaxsi aniq gap deyiladi.

Shaxsi aniq gaplarda ega lesik jihatdan shakllanmaydi va unga hech qanday ehtiyoj ham bo‘lmaydi; kesim vazifasida  kelgan so‘z tarkibidagi tuslovchi affikslar shaxsni aniq ko‘rsatib turadi.

Shaxsi aniq gapning kesimi quyidagicha ifodalanadi:

1. Aniqlik (ijro) maylidagi fe’l va boshqa so‘z turkumlari bilan. Masalan: Ertalabki poezddan qolmaslik uchun shoshilib chiqib ketayotgan edi. (O‘.Hoshimov).

Gaplarning bo’laklarga ajralish-ajralmasligiga ko’ra turlari

Gap tarkibini tashkil etuvchi bo'laklar gap bo'Iaklari deyiladi. Gap bo'laklari: bosh bo'laklar va ikkinchi darajali bo'laklardan iborat.

Gapning grammatik asosini tashkii etuvchi va predikativ markaz hosil qiladigan bo'laklar bosh bo'laklar deyiladi.

Gapda bosh bo'laklarning mazrnunini to'ldirib, aniqlab keladigan bo'laklar ikkinchi darajali bo'laklar deyiladi. Bosh bo'laklar ega va kesimdan , ikkinchi darajali bo'laklar to'ldiruvchi, aniqlovchi, holdan iborat.