Шавкат мирзиёев янги узбекистон стратегияси


Экологик туризм Узбекистонда ривожланаётган ва истик,болли тармок, х,исобланади. Экологик туризм катта ик,тисодий даромад келтиришга к,одир



Download 307,71 Kb.
bet110/125
Sana13.07.2022
Hajmi307,71 Kb.
#789354
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   125
Bog'liq
Янги Ўзбекистон стратегияси китоби

Экологик туризм Узбекистонда ривожланаётган ва истик,болли тармок, х,исобланади. Экологик туризм катта ик,тисодий даромад келтиришга к,одир.
Мазкур вазифаларнинг бажарилиши мамлакатимизда экологик баркдрорликни мустахдамлайди, атроф-мух,итни куз кррачигидек асраб-авайлашга, келажак авлодларга безавол етказишга ёрдам беради, деб х,исоблайман.
Радикализм, экстремизм ва терроризм -
баркдрор таракдиёт кушандаси

XXI асрда глобаллашув жараёнларининг жадаллашуви ва бутун халкаро муносабатлар тизимининг тубдан узгариши, хавфсизликка тахдидлар доирасининг кенгайиши, хусусан, экстремизм, радикализм ва халкаро терроризмнинг кучайиши каби хусусиятлари билан ажралиб туради.
Экстремизм сохдсидаги таадидлар трансмиллий характерга эга булиб, у уз хавфининг кулами буйича бутун дунё хдмжамиятини ташвишга солмокда. Бу факдт махдллий ёки минтакдвий муаммо булиб к,олмай, пайдо булиши ва ривожланиш хусусиятлари, мацсад ва вазифалари, ташкилий тузилиши ва фаолияти, психологик ва ижтимоий шакллари жих,атидан глобал х,одисага айланган.
Экспертларнинг хулосаларига кура, сунгги 10 йил ичида диний экстремизм ва терроризм туфайли дунё ицтисодиёти 583 триллион АКД1 доллари микдорида зарар курган булса, 15 йил ичида 100 мингдан зиёд бегунох, инсонлар террорчилик хужумлари оцибатида хдлок булган.
Факдтгина 2019 йилнинг узида дунё буйича зуравонлик, экстремизм ва терроризмнинг умумий салбий глобал таъсири - шунга эътибор беринг - 14,1 триллион АКД1 долларини ёки жах,он ЯИМнинг 11,2 фоизини, икдисодий зарар - 33,19 миллиард АКД1 долларини ташкил этган.
Шу сабабдан х,ам, жах,он хдмжамиятининг экстремистик оцимларнинг глобаллашувини бартараф этиш буйича саъй- хдракатлари борган сари кучайиб бормокда. БМТ, ЕХХ,Т, ШХ,Т, МДХ, ва бошка халкдро ташкилотлар доирасида ушбу сохдда юздан ортик; кдрор, шартнома ва хдракат режалари к,абул килинди. Хусусан, БМТнинг глобал аксилтеррор стратегияси ва тажовузкор экстремизмнинг олдини олиш буйича хдракат режаси, ЕХХДнинг терроризмга олиб келувчи экстремизм ва радикаллашувнинг олдини олиш ва унга кдрши курашиш тугрисидаги декларацияси, Экстремизмга кдрши кураш тугрисидаги конвенция, Терроризм, сепаратизм ва экстремизмга к,арши кураш буйича хдмкорлик концепцияси, шунингдек, ШХ,Тга аъзо давлатларнинг ушбу хатарларга кдрши кураш буйича хдмкорлик дастури,
МДХ,га аъзо давлатларнинг терроризм ва экстремизм- нинг тажовузкор куринишларига карши кураш борасида хдмкорлик дастури ва бошка хужжатлар кабул килинган.
Умуман, жамиятдаги муаммо ва можароларнинг узок вакт мобайнида кал этилмай колиши, конунсизликнинг авжига чикиши, инсон кукукларини менсимаслик ва уларнинг поймол этилиши, фукароларнинг фаол ижтимоий-иктисодий каётдан четда колиши, этник келиб чикиши ёки миллий-диний сабаблар буйича камситилиши каби иллатлар бир булиб, гоя ва карашларнинг салбий томонга узгариб кетиши ва аламзадалик кайфиятининг экстремистик каракатларга айланишига сабаб булаётгани кузатилмокда.
Шу боис, БМТнинг Тажовузкор экстремизмнинг олдини олиш буйича каракатлар режасида нафакат терроризмга Карши курашда хавфсизлик чораларини куриш, балки экстремизмни келтириб чикарадиган колатларнинг олдини олишга каратилган тизимли чораларини куллаш зарурлиги кам алокида курсатиб утилган.
Радикал гоялар ва кескин хатти-каракатларга мойиллик ёшлар, шунингдек, ижтимоий кимояга муктож энг заиф катлам вакиллари уртасида юкорилигича колмокда. Экстремистик ва террористик ташкилотлар уз сафларига янги издошларини ёллаш жараёнида мукаддас диний акидаларни бузиб талкин килиш баробарида, психологик кийла-найранглардан кам фойдаланмокда. Шунинг учун рукий жикатдан бекарор одамлар, дин билан кеч кандай алокаси булмаган ёки диний урф-одатларга катъий амал килмаса-да, мазкур жиноий гурукларнинг тузогига илиниб колмокда.
Экстремизм ва терроризм табиатан турли йуналишда, яъни: куролли гурухдарда бевосита иштирок этишдан тортиб, то сиёсий, икдисодий ва ижтимоий даражадаги радикализмни куллаб-кувватлашга к,адар намоён булмокда- Радикал гурухдарнинг мавжудлигидан айрим давлатлар ва уларнинг олий даражадаги сиёсатчилари манфаатдор экани х,ам кузатилмокда.
К,айд этиш лозимки, радикаллашув, терроризм гояларининг таркдлиши жамиятнинг тинчлиги ва осойишталигига тахдид солувчи асосий хавф-хатар ва муаммолардан бири х,исобланади. Радикализм терроризмга олиб борувчи сунгги боск;ич.
Айникса, ёшлар уртасидаги радикаллашув жараёни катта ташвиш уйготмокда. Экстремистик фаолият ва зуравонлик билан боглик, жиноятларнинг аксарияти
30 ёшга етмаган ёшлар томонидан содир этилаётгани, бугунги дунё ёшлари - сон жихдтидан бутун инсоният тарихидаги энг йирик авлод булиб, улар 2 миллиард кишини ташкил этишини эътиборга олсак, масаланинг накддар
жиддий эканини тушуниш кийин эмас.
Хозирги кунда экстремизм ва терроризм халкдро хдмжамиятга х,ам, Марказий Осиё давлатлари, жумладан, Узбекистонга х,ам тахдид солишда давом этмокда.
Бугунги кунда ижтимоий-маънавий мух,итни ва ах,оли турмуш шароитини яхшилаш, ёшларни турли диний экстремистик окимлар таъсиридан асраш масаласи барча давлатлар учун энг асосии вазифа булиб турибди.
Марказий Осиё худудидаги диний-сиёсий вазият, унга таъсир хилаётган омилларни урганиш ва тахлил хилиш натижалари соха буйича холат динамик хусусиятга эга эканлиги, ижобий узгаришлар билан бир кдторда салбий омиллар хам вужудга келаётганини курсатмохда.
Минтакд давлатлари жахон хамжамиятининг бир хисми сифатида динлар ва конфессиялараро зиддиятларнинг кириб келиш хавфига хамда Марказий Осиёда радикал диний охимлар фаоллиги усишига дуч келмокда.
Диний радикализм ва экстремизм Марказий Осиё давлатларининг конституциявий асосларига, мамлакатни ривожлантиришнинг дунёвий принципларига, халкдарнинг маънавий кадриятларига таъсир курсатмокда.
Экстремистик ва террористик ташкилотлар сохта гояларни асл диний кддриятлар сифатида талхин хилиш оркали инсон хукук,и ва эркинликларини оёх ости хилиш, инсониятнинг диний, маданий-маърифий меросига жиддий зарар етказиб, динлар орасига нифох солишга хамда динлараро муносабатларга путур етказишга харакат хилмохда.
Халхаро михёсда диндан “юмшох куч” воситаси сифатида фойдаланиб, сиёсий, маданий ва гуманитар таъсир зоналарини кенгайтиришгауринишлар кузатилмохда.
Шу билан бирга, диний билим олишга интилаётган, аммо диний таълимот буйича тасаввурга эга булмаган ёшларнинг радикаллашув хавфи юхорилигича холмохда. Минтаха мамлакатлари ёшлари орасида диний таълим олиш учун чет давлатларга кетиш ва натижада диний экстремис­тик охимлар ва халхаро террорчи ташкилотлар сафига кириб холиш холатлари кузатилмохда.
Ноконуний тарзда диний таълим бериш холати усиб бормокда ва бу Марказий Осиё мамлакатларидаги, жумладан, Узбекистондаги диний вазиятга уз салбий таъсирини курсатмокда. Сунгги йилларда белгиланган конун талабларини бузган холда, нок,онуний намозхоналар, араб тилини ургатиш бахонасида нок,онуний диний таълим бериш билан шугулланиб келаётган укув марказлари сони ортиб бормовда.
Минтакд ахолисининг бир кисми дунёвийликни атеистик тизим дея талкин килмокда. Экстремистик ташкилотларнинг ёт гояларига кдрши кураш ахолининг айрим кдтламлари томонидан давлатни дунёвийлаштириш, яъни жамият хдётида диннинг ролини максадли равишда пасайтириш сиёсати деб бахоланмокда.
Айрим диндорлар орасида Конституцияга риоя килиш ва жамият олдидаги мажбуриятларидан бош тортиш холатлари кузатилмокда. Уларнинг конунларга, давлат рамзларига, халкдарнинг миллий-маънавий анъана ва кадриятларига, шунингдек, умумэътироф этилган хулк;- атвор меъёрларига нисбатан хурматсизларча муносабатда булиш холатлари тез-тез учрамокда.
Экстремистик ташкилотлар ва мутаассиб гурухлар, Хатто баъзи дин вакиллари сиёсат билан дин ажралмасдир, ижтимоий хаётнинг барча сохалари ислом дини коидалари асосида бошкдрилиши керак, деган демократия тамойилларига зид даъволарини кун тартибига киритишга харакат килмокда. Диний меъёрлар доирасини асоссиз кенгайтириш, давлат бошкдриши лозим булган сохаларга диний меъёрларни киритиш талаблари куиилмокда.
Диний экстремизм мафкураси оммавий онгга глобал ахборот-коммуникация тармоклари, жумладан, Интернет, замонавий электрон дастурий таъминотлар оркали кучли ахборот-психологик босим утказмокда.
Экстремистик мафкура ва гоялар ижтимоий тармокдар, видеороликлар ва адабиётларни ноконуний ишлаб чикдриш ва таркдтиш оркали жамиятга, айникса, ёшларга салбий таъсир курсатмокда. Натижада радикал диний мафкуранинг бузгунчи ахборотлари таъсири остида жамоатчилик онги бузилмокда, фукароларнинг давлатга ишончи суниб, ватанпарварлик ва х,амжих,атлик туйгулари йуколмокда, кадриятлар ва ахлокий меъёрлар узгармокда, оилалар таназзулга учрамокда.
Такикланган диний материалларнинг Интернет тармогида таркалишининг олдини олиш буйича ишлар самарадорлиги етарли даражада эмаслиги бундай материалларни саклаш ва таркатиш билан боглик хукукбузарликлар содир этилишига сабаб булмокда.
Коронавирус инфекциясининг минтака давлатлари худудига кириб келиши, унинг окибатларини юмшатиш максадида жорий этилган катъий карантин чоралари натижасида куплаб ах,оли катламлари асосий вактини уз уйларида, Интернет ва ижтимоий тармокларда утказишга мажбур булди. Бунинг натижасида ах,оли орасида тармокдаги бузгунчи гоялар таъсирига тушиш х,олатлари сезиларли равишда ортган, такикланган диний окимлар аъзолари эсауз “жамоати” йигилишларини шароитга мослаган х,олда, мобил иловалар оркали утказиш йулига утган.
\зок муддатга чет элга чикиб кетган шахслар якин кариндошлари ва жамоатчилик назоратидан четда колиши, \аёт тажрибасига эга булмагани ва мутассибликка моииллиги сабабли халкдро террорчилик ташкилотларига ёлловчи кимсалар таъсирига тушиб, хдрбий хдракатлар олиб борилаётган кескинлик учокдаридаги жангарилар сафларига кушилиб кол мо кд а.
Шундай мураккаб ва тахдикали вазиятда биз учун оилаларимиз, махдллаларимизда, бутун жамиятимизда соглом 1\гух,итни мустахкамлаш, ёшлар тарбияси билан жиддий шугулланиш, тинч-осуда хдётимизни, мукаддас динимиздан гаразли максадларда фойдаланишга йул куймаслик вазифаси бугунги кунда кдндай улкан ахдмият касб этаётгани хакида, )чйлайманки, ортикча гапиришнинг хожати йук.
Нега деганда, айнан шу масалалар бизнинг бугунги ва эртанги кунимизни, фарзандларимиз, набираларимиз такдири ва келажагини, бир суз билан айтганда, х,аёт- мамотимизни хал килиши хеч кимга сир эмас.
Мамлакатимизда мустакилликнинг илк йилларидан бошлаб виждон эркинлигини таъминлаш масаласигаустувор ахамият берилди. Жумладан, мукаддас динимиз, миллий кадриятларимизни, буюк азиз-авлиёларимизнинг хотираси, меросини тиклаш, кддамжоларини обод килиш буйича жуда куп иш килинди ва килинмокда.
Кдёслаш учун факатгина баъзи бир мисолларни келтирмокчиман. Собик, мустабид тузум даврида юртимизда 80 га як,ин масжид фаолият курсатган булса, хозирги кунда уларнинг сони 2 мингдан ортикни ташкил этмокда.
Уша кдрамлик йилларида Узбекистонда санокди кишиларгина хаж килиш имкониятига эга булган эди, холос. Мустак,иллик йилларида эса х,ар Йили 5 мингдан зиёд юртдошимиз, эндиликда эса йилига 7200 нафар фукдроларимиз муборак х,аж сафарини амалга ошириш имконига эга булдилар.
Узбекистан ислом цивилизацияси халкдро маркази, Халкдро ислом академияси, Бухорода Мир Араб олий мадрасаси, Термизда Имом Термизий илмий-тадкик;от маркази, Самаркдндда Имом Бухорий халкдро илмий- тадк;ик;от маркази, Хадис илми мактаби хдмда Калом ва Хадис, Бухорода тасаввуф, Кдшкадарёда ахида, Фаргонада фихх илмий мактаблари ташкил этилди.
Диний таълим тизими такомиллаштирилиб, илк бор ислом фанлари буйича фалсафа доктори хдмда фан доктори илмий даражаларини беришни назарда тутувчи таянч докторантура ва докторантура йуналишлари жорий этилди.
Мамлакатимизда 30 га яхин янги масжидлар очилди ва 100 дан ортих масжидлар таъмирланди. Нукус шахридаги “Имом эшон Мухаммад”, Термиз шахридаги “Имом Термизий”, Урганч шахридаги “Охун бобо”, Тошкент шахридаги “Шайх Мухаммад Содих Мухаммад Юсуф” масжидлари шулар жумласидандир. Шунингдек, Сурхондарёда Имом Термизий, К,ашк;адарёда Абу Муин Насафий, Наманганда Султон Увайс Кдраний, Тошкентда Сузук ота зиёратгохлари к,айта таъмирланди.
Узбекистан мусулмонлари идораси хузурида “Вакф” хайрия жамоат фонди ташкил этилди. Фонднинг асосий вазифалари этиб масжидлар ва диний таълим муассасаларининг биноларини куриш, таъмирлаш, тарихий-меъморий ахдмиятга эга зиёратгохдарни саклаш, ободонлаштириш, диний сох,а ходимларини моддий ва ижтимоий куллаб-кувватлаш каби масалалар белгиланди.
Фукароларнинг виждон эркинлиги ва диний эътикодга булган хукукларини таъминлаш максадида мукаддас зиёратларни адо этиш билан боглик, катор имкониятлар яратилди.
Ижтимоий-маънавий мух,итни янада яхшилаш, ёт гоялар таъсирига тушиб долган шахслар билан тизимли ишлаш, уларнинг оила аъзолари муаммоларини бартараф этиш, хусусан, кам таъминланганларга моддий ёрдам курсатиш, бандлигини таъминлаш, тадбиркорликка кенг жалб килиш оркали мазкур тоифа фукароларни жамиятга кдйтариш буйича аник; чоралар амалга оширилмокда.
Ушбу сохддаги ислох,отлар дунё микёсида х;ам, катта- катта экспертлар томонидан х,ам муносиб эътироф этилиб, диний багрикенгликнинг намунали модели сифатида бах,оланмокда. Хусусан, 167 мамлакат уртасида баркдрорликни таъминлаш, урушлар, зиддиятлар, терроризм ва жиноятчиликни олдини олишга кдрши х,аракатларнинг самардорлигини бахолаш юзасидан угказилган рейтингда Узбекистон 52-уринга кутарилиб, МДХ, мамлакатлари орасида 1-уринни эгаллади.
Дунё ва мусулмон оламидаги нуфузли халкдро ташкилотлар, катта обру-эътиборга эга булган расмий шахслар бу борада биз билан хдмкорлик килиш истагини билдирмокда.
Шу нуктаи назардан Караганда, биз бугунги кунда ижтимоий-маънавий хаётимизни ривожлантириш борасида амалга ошираётган ишларимизни янги боскичга кутаришимиз, бунинг учун давлатимиз ва жамиятимизнинг барча куч ва имкониятларини сафарбар этишимиз шарт. Чунки хозирги вак,тда дунё микёсида хукм сураётган тахликали вазият, сиёсий ва икдисодий инкирозлардан ташвишга тушмаётган бирорта давлат ёки жамият йук, десак, хеч кандай муболага булмайди.
Айникса, халкдро терроризм, экстремизм, наркотрафик, диний карама-каршилик, ноконуний миграция, одам савдоси, экологик муаммолар, айрим минтакдларда икдисодий ночорлик, ишсизлик, кдшшокдик кучайиб бораётгани бутун инсониятни каттик ташвишга солмокда.
Ана шундай кескин ва кдлтис шароитда кдндай йул тутиш, кандай килиб тинчлик ва осойишталикни саклаш, баркарор ривожланишни таъминлаш мумкин, деган савол барчамизни жиддий уйлантириши зарур.
Айникса, кейинги пайтда турли мамлакатларда содир этилаётган террорчилик харакатларининг ижрочилари каторида миллатимизга мансуб кимсалар хам борлиги халкимизда афсус ва надомат уйготмокда.
Тинчлик ва осойишталикни, инсонийликни хамма нарсадан устун куядиган халкимиз бундай шахсларни, уларнинг килмишларини кескин коралайди. Уларни узбек деган номга номуносиб деб хисоблайди.
Хозирги вактда ёшлар, айникса, чет элда ишлаб, халол мехнат билан даромад топаман, деб юрган фукароларимиз терроризм ва экстремизм чангалига тушиб холмаслиги учун биз барча чораларни куряпмиз.
Авваламбор, кушни давлатлар билан хдмкорлик алокдларини ривожлантиришга алохида ахдмият беряпмиз. Бизнинг махсадимиз улар билан рахобат хилиш эмас, балки хамкорлик алокдларини кучайтириш, умумий муаммоларни биргаликда ечишдан иборат.
Биз куп жойларда жахолатга кдрши маърифат ташаббуси билан чикдамиз. Мухаддас ислом динини нихоб килиб бошкд кучаларга кириб кетаёган жохил кимсалар бир нарсани тушунмайди ёки тушунишни истамайди. Яъни, ислом факат нурли хаётга, илм-маърифатга, яхшиликка ундайди. Х,еч качон хунрезлик, хотиллик, зуравонликка чакирмайди. Ана шу хахихатни тан олмасдан, сохта рояларга алданиб, зарарли окимларга кириш, террорчи булиш - бу Узбекистан халхига мутлахо турри келмайди.
Алхамдулиллох, хаммамиз мусулмонмиз, бунинг шукронасини хилиб, фарзандларимизни хам бундай неъматнинг хадрига етадиган инсонлар этиб тарбиялашимиз керак эмасми?
Мухтарам имом-хатибларимиз Аллох йулида холис хизмат хилишни уз зиммаларига олганлар. Бу хам масъулият, хам улкан шараф. Шунинг учун соглом эътиход йулини таргиб хилишни аввало кимдан сураймиз? Уламолар, имом- хатибларимиздан сураймиз. Шу борада барчамиз кимдан ибрат оламиз? Албатта, имом-хатибларимиздан.
Мутаассиб рояларни тарриб хилаётганлар мухаддас диний манбалардан матнларни юлиб олиб, уларни нотугри талхин хилган холда уз раразли махсадлари йулида ишлатмохда.
Улар сохта гояларни даъват килиш билан кали хдётий тажрибага эга булмаган ёшларда Ватан, оила туйгуларини сундириб, уларни уз юртига, уз ватандошларига хиёнат килиш йулига бошламокда.
Афсуски, хаётимизда содир булаётган ноконуний хатти- хдракатларни куриб курмасликка оладиган, тинчликни сакдаш факдт давлатнинг иши деб уйлайдиганлар х,ам бор. Еш авлоднинг турли ёт диний окимлар таъсирига тушиб колишининг олдини олиш тугрисида гамхурлик нафакдт давлатнинг вазифаси, балки х,ар бир фукаро, айникса, имом- хатибларнинг х,ам мукдддас бурчидир.
Шу нуктаи назардан, мухдарам уламоларимиз, дин сохдси вакиллари юртимизда тинчлик-хотиржамликни авайлаб-асраш йулида давлатимизнинг мутасадди идоралари томонидан амалга оширилаётган саъй-хдракатларни тугри кабул килиб, уларни чин дилдан куллаб-кувватлайдилар, деб ишонаман. Улар мамлакатимизнинг динлараро тотувлик ва багрикенглик сиёсатига хдмохднг равишда фаолият юритиб, юртимиздаги тинчлик ва баркарорликни мустахдамлашда давлат ва жамоат ташкилотлари билан узаро хдмкорлик килишлари даркор. Уз зиммаларидаги вазифаларнинг руёбга чикиши учун факат тинимсиз мех,нат килиб, изланиб, билим ва тажрибасини ошириб боришлари зарур.

Download 307,71 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   125




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish