Shartli belgilar

Chetga kapital chiqarishning o‘sishi (milliard rubl hisobida)
r
a
l
t
a
k
a
l
m
a
M
r
a
l
l
i
Y
9
6
8
1
9
9
8
1
4
1
9
1
a
y
i
n
a
t
i
r
B
k
u
y
u
B
8
,
5
9
,
3
2
7
,
6
3
a
y
i
s
n
a
r
F
9
,
3
3
,
2
1
1
,
2
2

---

6
a
y
i
n
a
m
r
e
G
—
8
,
4
6
,
6
1
H
S
Q
A
—
0
,
1
3
,
5
a
y
i
s
s
o
R
—
—
5
,
0
a
y
i
n
o
p
a
Y
—
—
4
,
0
Shu tufayli, 1900—1913-yillarda industrial davlatlar chetga
chiqargan kapitalning hajmi ikki barobar oshganligi bejiz bo‘lmagan
edi. Chunonchi, 1875—1900-yillarda Buyuk Britaniyaning chet
ellarda joylashtirgan kapitali 2, Fransiyaniki 2,25, Germaniyaniki
esa 7,5 barobar oshgan.
4. Xalqaro monopoliyalarning dunyoni iqtisodiy jihatdan bo‘lib
olishi.
Eng yirik monopoliyalar, moliya oligarxiyasining turli guruh-
lari bozorlar, xomashyo manbalari ustidan nazorat o‘rnatishga
intilganlar. Shu tariqa, xalqaro monopoliyalar vujudga kelgan. 1910-
yilda ularning soni 100 taga yetgan. Natijada, endi yangi bir hodi-
sa — xalqaro monopoliyalar o‘rtasida jahon xo‘jaligi va boyligini
nazorat qilish uchun kurash boshlangan. Chunonchi, ikki moliya
guruhi — Rokfeller (AQSH) va Rotshildlar (Buyuk Britaniya,
Fransiya) guruhi jahonning kerosin bozorini bo‘lib olgan.
1907-yilda esa, g‘oyat ulkan monopoliyalar — „Umumiy elektr
kompaniyasi“ (AQSH) bilan „Umumiy elektr jamiyati“ (Ger-
maniya) o‘rtasida ham jahon elektr bozorini bo‘lib olish va o‘zaro
hamkorlik qilish to‘g‘risida shartnoma tuzilgan.
Shu tariqa, deyarli barcha boshqa kuchsiz, qoloq davlatlar eng
yirik industrial davlatlarning moliya oligarxiyasiga tobora ko‘proq
qaram bo‘lib qolgan.