Sharq tillari

 
NISBIY (YASAMA) SIFATLAR
 

---

73 
Ko'pchilik tub sifatlar har xil fe'liy o'zaklardan olinadi َ٤ؼك \fa'ilun\
َ٤ػبك \faa'ilun\, َؼكا\af 'alu\ va hakazolar.Masalan; 
و٤جً\kabirun\-katta, غٍاٝ \vasi‟un\-keng, ؤؽا \ahmaru\-qizil. 
Bundan tashqari arab tilida yana nisbiy sifatlar ham mavjud bo‟lib, ular 
otlarning so‟z oxiriga ١ \iyyun\ (muannasda خ٣ iyyatun) qo‟shimchasini 
qo‟shib yasaladi.Bunday nisbiy sifatlar tegishlilikni, kelib chiqishni, material, 
predmetni nimadan qilinganligini va boshqa belgilarni ifodalaydi. 
Masalan; 
١وٖٓ\misriyun\-Misrlik 
خ٣وٖٓ\misriyatun\-Misrlik ayol. 
٢جٛم \zahabiyun\-oltindan ( تٛم \zahabun\-oltin) 
Agar otlarning oxiri ا alifva ١ yolar bilan tugasa bu oxirgi harflar qisqa 
unliga aylanib ١ \iyyun\ qo‟shimchasi bilan otning orasiga ٝ \vov\ unlisi 
qo‟yiladi.Masalan, quyidagi so‟zlardan: 
ب٤ٗك\dunya\-dunyo, yorug‟lik 
ب٤ٍا\‟asiya\-Osiyo 
بَٗوك\faransa\-Fransiya 
٢٘ؼٓ \ma‟nan\-ma‟no, fikr 
quyidagi so‟zlar kelib chiqadi: 
١ٝب٤ٗك\dunyaviyun\-dunyoviylik 
١ٝب٤ٍا asiyaviyun\-Osiyolik 
١ٞ٘ؼٓ\ma‟naviyun\-ma‟naviy . 
Cho‟ziq 
ا\a\ 
unlilari 
tushib 
qolmagan 
shakllari 
ham 
bor
١ٝب٤ٗك\dunyaviyyun\, ١ٝب٤ٍا \asiyavuyyiun\ shakllarining oxiri ١ٝ \viyyun\bilan 
tugaydi, ٢َٗوك\faransiyyun\ shakllari ham borki ularda \a\ unlisi tushib qoladi. 
So‟z oxiri ح \t\ bilan tugagan otlar nisbiy sifatga aylantirilayotganda ح \t\ 
tushib qoladi.Masalan; 
خٍب٤ٍ\siyasatun\-siyosat ٢ٍب٤ٍ\siyasiyun\-siyosiy 

---

74 
خ٘٣لٓ\madinatun\-shahar ٢ٗلٓ \madaniyun\-shaharlik, rivojlangan 
Oxirgi misolda yana so‟z ichida o‟zgarish qilish mumkin. 
خٍ٘\sanatun\-yil, خـُ\lug‟atun\-til –ga o‟xshagan so‟zlarda so‟z oxirigagi
ح\t\ olib tashlangandan so‟ng ١ٝ\viyyun\qo‟shimshasi qo‟shiladi: ١ٍٞ٘
\sanaviyyun\-yillik, ١ٞـُ \lug‟oviyyun\-lug‟oviy.Shu qo‟shimsha bilan ةا\abun\-
ota, ؿا\ahun\-aka-ga o‟xshash otlardan nisbiy sifatlar yasaladi. ١ٞثا
\abaviyun\-otalik, ١ٞفا \ahaviyun\-aka-ukalik. 
Ba‟zida nisbiy sifatlar٢ٗا\aniyyun\ qo‟shimchasi qo‟shilib yasaladi.Masalan;
ػٝه\ruhun\- ruh, jon - ٢ٗبؽٝه \ruhoniyun\-ruhoniy,
ma‟naviy. 
Mashq.O‟qinq, ko‟chiring va o‟zbek tiliga tarjima qiling: