«sharq» nashriyot-matbaa

tabiiy  yo‘ldosh
   
Sayyoralardan  Merkuriy  va  Veneraning  tabiiy  yo‘l-
doshlari  yo‘q.  Boshqa  barcha  sayyoralarning  tabiiy 

---

yo‘ldoshi  mavjud.  Yerning  bitta  tabiiy  yo‘ldoshi  bor. 
Bu  – 
Oydir
. 
Mars
Marsning  diametri  Yernikidan  ikki  marta  kichik. 
chiqadi.
Mars  sayyorasi  siyrak  turli  xil  gazlar  bilan  qoplan-
gan.  Bu  gazlardan  qaytgan  Qu yosh  nurlari  bizga 
qon  rangiga  yaqin  bo‘lgan  qizg‘ish  tusda  ko‘rinadi. 
Shu ning  uchun  qadimda  Mars  sayyorasini  «Urush 
xudosi»  deb  atashgan.
Marsning  sirti  tosh  va  qumlar  bilan  qoplangan. 
Mars  sayyorasining  2  ta  tabiiy  yo‘ldoshi  bor.
Marsdan  muzlagan  suv  parchalari  topilgan.  Lekin 
bu  sayyorada  ham  hayot  yo‘qligi  aniqlangan.
Yupiter  eng  katta  sayyora  hisoblanadi.  Quyosh 
atrofini  bizdagi  hisob  bo‘yicha  12  yilda  bir  marta 
aylanib  chiqadi.  Uning  diametri  Yernikidan  11  marta 
katta.  Bu  sayyora  ulkan  bo‘lsa-da,  uning  sirtida  tog‘lar 
va  chuqurliklar  yo‘q.  Chunki  uning  sirti,  asosan,  suyuq 
holatda  bo‘lib,  turli  xil  gazlar  bilan  o‘ralgan.  Yupiter 
sirti  kunduz  kuni  ham  sovuq  bo‘lib,  harorat  100 °C 
gacha  pasayadi. 

---

Saturn
Saturn  ham  ulkan  sayyora  hisoblanadi.  U  Yupiter-
chiqishi  uchun  30  yilga  yaqin  vaqt  ketadi.   
Saturn  halqali  sayyoradir.  Uning  halqalari  turli  qattiq 
jismlar  va  changlardan  iborat.  Sirti  suyuq  holatdagi 
moddalardan  tashkil  topgan.  Uni  turli  gazlar  o‘rab 
turadi.  Sirtidagi  o‘rtacha  harorat 
bo‘ladi.
Uran
Uran  sayyorasining  diametri  Yernikidan  3  marta 
katta.  Lekin  Yerdan  juda  uzoqda  bo‘lgani  uchun  bu 
sayyorani  ko‘rib  bo‘lmaydi.  Bu  va  undan  uzoqdagi 
Neptun  sayyorasini  faqat  maxsus  asboblar  yordamida 
aylanib  chiqadi.  Sayyora  sirti  muzlagan  moddalardan 
iborat  bo‘lib,  turli  gazlar  bilan  qoplangan.  Sayyora 
sirtidagi    o‘rtacha  harorat  210 °C  ni  tashkil  etadi. 
Neptun  sayyorasi  Uran  sayyorasidan  biroz  katta. 
Say yora  sirti  suyuq  holatdagi  moddalardan  iborat.  Uni 
ham  turli  gazlar  o‘rab  turadi.  Neptun  sirtidagi  harorat 

---

  Quyosh  sistemasi,  sayyora,  orbita,   
Merkuriy,    Venera,    Mars,  Yupiter,    Saturn,    Uran,  
Neptun,  tabiiy  yo‘ldosh.