«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Biogeotsenozlarga xos xususiyatlar.
  Biogeotsenozlar  bir  qator  xususi-
yatga  ega  bo‘lib,  bu  xususiyatlar  ularning  uzoq  muddat  davomida  barqaror-
ligini  ta’minlaydi.  Bu  xususiyatlarga  biogeotsenozlarning  o‘z-o‘zini  yaratishi 
(tiklashi),  barqarorligi,  o‘z-o‘zini  boshqarishi,  rivojlanishi  va  ekologik  suk-
sessiya  (ekosistemalarning  almashinishi)  kabilar  kiradi. 
Biogeotsenozlarning  o‘z-o‘zini  yaratish  xususiyati  deyilgan da  bio-
geotsenoz  tomonidan  energiya  oqimining  yo‘naltirilishi  tirik  organizm lar  va 
anorganik  tabiat  o‘rtasidagi  moddalar  va  energiyaning  biologik  aylanishini 
ta’minlash  tushuniladi. 
Produtsentlar  tomonidan  o‘zlashtiriladigan  quyosh  energiyasi,  suv  va 
anorganik  moddalar  organik  birikmalar  shaklida  to‘planib,  biogeotsenozning 
tirik  tarkibiy  qismlarining  hayotiy  jarayonlari  uchun  sarflanadi.  O‘simlik 
va  hayvon  organizmlarida  hayotiy  jarayonlarda  hosil  bo‘ladigan  va  tashqi 
muhitga  ajratiladigan  qoldiqlar  redutsentlar  tomonidan  minerallashtiriladi 

---

21
va  qaytadan  moddalar  aylanishiga  qaytariladi.  Nafas  olish  jarayonida 
tashqi  muhitga  ajraladigan  karbonat  angidrid  gazi  produtsentlar  tomonidan 
fotosintez  jarayonida  foydalaniladi  va  aerob  organizmlarning  nafas  olishi 
uchun  zarur  kislorod  hosil  bo‘ladi.