«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Dunyo okeani biomassasi. 
Dunyo  okeani  Yer  yuzining  2/3  qismini 
egallaydi.  Okeanlarda  biomassa  notekis  tarqalgan  bo‘lib,  uni  asosan  suvning 
yuza qatlamidagi plankton  organizmlar tashkil etadi. Quruqlikdagi o‘simliklar 
biomassasi  okeandagi  tirik  organizmlar  umumiy  biomassasidan  ko‘p  bo‘lsa-
da,  ammo  dunyo  okeanida  biomassaning  hosil  bo‘lish  mahsuldorligi  yuqori. 
Bu  fitoplankton  va  zooplanktonning  jadal  sur’atlarda  ko‘payishiga,  o‘sishiga 
hamda  qisqa  hayot  sikliga  egaligi  bilan  bog‘liq.
Okeanda  fotosintez  jarayoni  100  m  gacha  bo‘lgan  yuqori  qatlamlarda 
uchraydigan  produtsentlar  ishtirokida  sodir  bo‘ladi.  Fotosintezning  1/3  qismi 

---

148
okeanda  kechadi.  Okeanlardagi  hayvonlarning  oziqlanishida  planktonlarning 
ahamiyati  juda  katta.  Suvo‘tlari  va  sodda  organizmlar  bilan  mayda 
qisqichbaqasimonlar  oziqlanadi.  Qis qichba qasimonlar  esa  o‘z  navbatida 
mayda  baliqlarga  oziq  bo‘ladi.  Mayda  baliqlarni  yirtqich  baliqlar  va  qushlar 
ovlaydi.  Mo‘ylovli  kitlar  ham  faqat  planktonlar  bilan  oziqlanadi. 
Okeanlarda,  ayniqsa  okean  tubida  organik  qoldiqlarni  anorganik 
moddalarga  parchalovchi  bakteriyalar  ko‘p.  O‘simlik  va  hayvon  qoldiqlari 
asta-sekin  okean  tubiga  cho‘kadi.  Ularning  ko‘pchiligi  kremniy,  ohak 
moddadan  iborat  qobiq  bilan  yoki  ohak  chig‘anoq  bilan  qoplangan  bo‘lib, 
okean  tubida  cho‘kindi  jinslarni  hosil  qiladi.  100  mln  yil  ilgari  dengiz  bilan 
qoplangan  Markaziy  Osiyodan  ohak  va  bo‘r  konlari  topilgan.  Ular  tarkibida 
qadimgi  mikroskopik  hayvonlar  (ildizoyoqlar)ning  chig‘anoqlarini  topish 
mumkin.
Dengiz  va  okeanlardan  neft  qazib  olish,  uni  tankerlar  orqali  tashish  kabi 
inson  faoliyati  dunyo  okeanini  ifloslanishiga  sabab  bo‘lmoqda.  Dengiz  va 
okean  suvlarining  ifloslanishining  oldini  oladigan  chora-tadbirlarga  rioya 
qilish  muhim.