«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Quruqlik biomassasi.
  Qutblardan  ekvatorga  tomon  borgan  sari  quruqlik 
biomassasi  ortib  boradi.  Shu  bilan  bir  qatorda  o‘simlik  turlari  soni  ham 
ortadi. Yo‘sinlar va lishayniklardan iborat tundra (500 ga yaqin tur) ignabargli 
va  keng  bargli  o‘rmonlar  bilan,  ular  esa  o‘z  navbatida  dashtlar  (2000  ga  
yaqin  turlar),  subtropik  o‘rmonlar  (3000  dan  ko‘proq  turlar)  bilan  alma-
shinadi. Tirik moddaning eng ko‘p biomassasi tropik o‘rmonlarda to‘plangan 
bo‘lib,  ular  biosfera  materik  qismining  eng  mahsuldor  jamoalari  hisoblanadi 
(8000  dan  ko‘proq  turlar).
Hayvon  turlarining  xilma-xilligi  o‘simliklarning  biomassasiga  bog‘liq 
bo‘lib,  ekvator  tomon  hayvon  turlari  soni  ortib  boradi.  Turlar  soni  ko‘p, 
ya’ni hayot zich bo‘lgan joylarda hamkorlikda yashashga moslanishlar paydo 
bo‘ladi.  Turlar  bir-biri  bilan  oziq  zanjirlari  orqali  bog‘langan  biotsenozlarda 
hayot  zichligi  ortib  boradi.  Oziq  zanjirlari  bir-biri  bilan  tutashib,  modda  va 
energiyaning  bir  bo‘g‘indan  boshqasiga  o‘tishini  ta’minlaydigan  murakkab 
oziq  to‘rlarini  hosil  qiladi.  Quruqlik  biomassasiga  inson  kuchli  ta’sir 
ko‘rsatadi.  Mazkur  ta’sir  natijasida  biomassa  hosil  qiluvchi  maydonlar 
qisqarmoqda.  Bu  ham  yer  va  suvdan  ishlab  chiqarish,  qishloq  xo‘jaligida 
ratsional  foydalanishni  talab  etadi.