«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Cho‘l ekotizimi.  C
ho‘l  mintaqasi  butun  respublikamiz  hududining 
60%  dan  ko‘pini  tashkil  qilib,  dengiz  sathidan  400–500  m  gacha  bo‘lgan 
balandlikda  joylashgan.  Bu  regionning  fizik-geografik  sharoiti  va  landshafti 
ham  juda  xilma-xil.  Shimoliy-g‘arbiy  hududlar  cho‘l  va  chala  cho‘llardan 
iborat  bo‘lib,  yozi  quruq  issiq,  qishi  sovuq,  yog‘ingarchilik  miqdorining 
kamligi  bilan  xarakterlanadi.  Biologik  mahsuldorlikni  cheklovchi  omili 
namlikning  kamligi  hisoblanadi.  Yog‘ingarchilikning  yillik  miqdori  200  mm 
dan  oshmaydi,  asosan  yog‘ingarchilik  qish-bahor  faslida  kuzatiladi.  Harorat 
yozda  +40+45°C  ga  yetadi,  yillik  namlik  miqdori  200  mm  dan  oshmaydi. 
Cho‘l  mintaqasida  o‘simliklarning  tarqalishi  yillik  yog‘in  miqdoriga  bog‘liq.
Cho‘l  mintaqasi  tuprog‘ining  xilma-xil  bo‘lishi,  o‘simliklarning  xilma-
xilligini  belgilaydi.   
Tuproqning  strukturasiga  ko‘ra  sho‘rxok  tuproqli  cho‘l,  qumli  cho‘l, 
gipsli  cho‘llar  farqlanadi.  Masalan,  sho‘rxok  tuproqli  cho‘llarda  shiraga  boy 
o‘simliklar  (seret  baliqko‘z,  qizil  sho‘ra,  sarsazan),  qum  tuproqli  cho‘llarda 
yaxshi  o‘suvchi  kserofit  o‘simliklar  (saksovul,  sag‘an,  qumtariq,  juzg‘un, 
silen,  iloq),  gipsli  cho‘llarda  shu  sharoitga  moslashgan  o‘simliklar  (qora 
boyalich,  buyurg‘un,  shuvoq)  o‘sadi.