Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

 
■*• si ш:
: 7
%
' 
::
Evglena hujayrasining b o iin ish i
Yadro. 
E v g len alarn in g h u jay rasid a bitta katta yadro bor. 
X ro m o so m alar 
b o ‘y a lsa 
interfazada 
yaxshi 
k o 'rila d i. 
M ito z 
yopiq.sentriola y o ‘q. M itoz d av rid a yadrocha saklanadi, m etafazada 
c h o ‘ziqlashadi. T elo faza davrida yadro gantelsim on k o 'rin ish n i 
hosil qiladi.sitokinez y adro b o ‘lingandan keyin m em branani ichiga 
botishi bilan boshlanadi.
Xloroplast. 
E v g len alard a yulduz, yassiyaprok, tasm a, disk 
o ‘rinishlarida p irenoidli, p ire n o id siz b o ia d i. H ujayrada odatda bir 
necha x lo ro p lastlar m avjud. H aro rat yuqori b o ig a n d a U F -nurlar 
yoki an tibiotiklaring ta sirid a plastidlam i y o ‘qotib rangsizlanadi. 
X loroplast u ch q av at m em b ra n a bilan o ‘ralgan. Ichki ikkita q av at 
y ash il su v o 'tlarn in g x lo ro p lastlarid ag i kabi, u ch u n ch isi esa -
tashqisi xazm lovchi v a k u o lan ish deb qaraladi.
G ‘amlangan m ahsulot. 
E v g len ala rn in g k o 'p c h ilig id a g 'a m - 
langan m ah su lo t bu p aram ilo n (v-1-3- b o g ia n g a n glyukan); 
ayrim lari leykozin v a lip id lar g 'am lay d i. P aram ilon shar, ellips, 
halqa, tayoqcha shaklida, ay rim turlarda m ayda, k o 'p , b o sh q alarid a 
k a tta
(param iliya)
h u ja y rad a b ittadan bir nech ag ach a b o 'la d i. 
P aram ilon h u jay rad a k o 'p a y ib ketsa m etoboliya sekinlashadi, 
h ara k at pasayadi.
Q isqaruvchi vakuola 
tan asin in g oldingi tom onida sferik 
shaklda v a atrofida m ay d a v ak u o lala r qurshovida b o 'la d i. Q isqar- 
gandagisi b o 's h liq q a tushadi.
98

---

M h o x o iid riy la i 
E vglenalarning hujayrasida m noxondriylar 
o 'z a ro ю 'г k o 'n m sh m i ham hosil qiladi. Anaerob sharoitdagi 
evglenalarda m itoxondriylar b o 'im ay d i.
H a y o tiy d a v ra s i. E v g len alar hujayrani teng ikkiga, oldingi 
tom onidan orqaga b o 'la n ish i bilan am alga oshadi. E vglenada 
tanglik holati sodir b o 'lsa , qalin p o 'stlisista hosil qiladi. Uni hosil 
b o 'lis h i xivchinni y o 'q o lis h i, param ilon donalarini k o 'p ay ish i, 
shilliq tan alar sonini ortishi kabi holatlar tasirida ham ro 'y
b erad i.sistalar oziq tarkibidagi azot, fosfor nisbatini kam ayishi, oziq 
m o ddalam i ozligi tufayli ham hosil bo 'lad i.
E vglenalarning k o 'p c h ilig id a jin siy k o 'p a y ish m alum em as. 
Jinsiy k o 'p a y ish n i y o 'q lig i ularni jin siy k o 'p ay ish r o 'y bergungacha 
um um iy y o 'n a lish evolyutsiyasidan ilgarirok ajralganligi tufayli 
ro 'y bergan deb hisoblanadi. 
B oshqa nuqtai-nazar b o 'y ich a 
ev g len alar jin siy k o 'p ay ad ig an ajdodlardan chiqib kelgan, birok 
keyinchalik uni y o 'q o tg an .
ev g len alar asosan ch uchuk, sekin oqadagan, organik m odda- 
larga b o y suv h av zalarida tarqalgan. U lam i bizning sharoitim izda 
hovuz, k o 'lm a k , sholipoyalar, ariqlar, oqova suvlarni tozalaydagan 
inshoatlarning qurilm alarida uchratish m um kin. T uproqda u lam in g
rangsiz turlari k o 'p ro q uchraydi. E vglenalar suvning rN 4,5-8,8 
gacha, haro rat 0 dan 30° S gacha, m aksim al darajada rivojlanishi 
kuzga t o 'g 'r i keladi.
E v g len alar orasida fotoavtotroflar, geterotroflar va m iksotroflar 
m avjud. Jam i evglenalardan 3/8 qism i fotosintezni am alga oshiradi, 
qolganlari - fag o tro f va osm atroflar. F otosintezlovchi evglenalar 
ham
h atto
geterotroflik 
qilaoladi. 
G eterotroflam ing k o 'p c h i- 
ligi - saprotroflar, suvda erigan oziq m oddalam i shim adi.
E v g len alar - turli tipdagi suv havzalarning biotsenozidan 
m uhim tark ib iy qism i hisoblanadi. Tem ir, organik kislotalarning 
davra b o 'lib aylanishida faol ishtirok etadi. U lar bilan ayrim
um u rtq asiz h ay v o n lam in g lichinkalari oziqlanadi.
M ik so tro f o ziqlanadiganlari tabiiy suv havzalari, oqova suvlam i 
to zalash d a ishtirok etadi. S anitar gidrobiologiyada evglenalarning 
suvda m av ju d lig ig a qarab bioligik indikator sifatida qaraladi. 
E v g len a lard an bio lig ik tad q iq o tlar olib borishda va bo sh q a bir qator 
m aq sad lard a foydalaniladi.