Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

dengi/
salati 
h a m d e y i l a d i .
E n te ro m o rp h a
turkumida 
tallom
naysimon, 
ichaksimon 
ko'rm ishlarga ega u odatda substratga birikib o ‘sadi. Tallomning 
rivojlanashi dastlabki davrida bir qatorli ip, keyin ikki qatovli 
yassiyaproq hosil b o ‘lib u ajralishidan naysimon bir qavatli 
k o ‘rinishni hosil qiladi. Hujayralari bir yadroli, xloroplasti ham 
bitta, u kuchli yoritilish m avsum ida holatini o ‘zgartiradi.
Rivojlanishi izom orf gallanish bilan sodir b o ‘ladi. Ayrim turlari 
faqat jinssiz y o ‘l bilan k o ‘payadi. D engizlar va chuchulc suvlarda 
tarqalgan. Ayrim m am lakatlarda 
enterom orpha 
oziq va chorva 
m ollariga yem sifatida foydalaniladi.
Trentepoliyalar - Trentepohliales tartibi
Bu gum h suvo'tlar 6 turkum 60-70 turlardan iborat xolos. 
Hujayralarini pushti yoki jigarrang tusdaligi lipid tomchilarini, 
karotinoidlarni k o ‘pchiligidan, xloroplastlari pirenoidsiz, k o ‘p 
m iqdorda, 
disksim on 
ko'rinishda.sitokinez 
boshqa 
ulvofitsa 
su v o ‘tlardagi kabi ro ‘y beradi, fragm oplast hujayra plastinkasi va 
plazm odesm a hosil bo‘hshi bilan sodir bo ‘ladi.
Trentepohlia
326

---

Xivchinli 4 ta gam ctalari gam etangiylarda to‘rt xivchinli 
zoosporalari zoosporangiylarda hosil boTadi. Gametangiy va 
sporangiylarning koT'inishi vegetativ hujayralardan farq qiladi. 
UmgTanm agan gam etalar boshqa ulvofitsalardagi kabi unib yangi 
tallomni hosil qiladi. Xivchinli bosqichlarida ko‘zchasi y o ‘q, bazal 
tana k o ‘p qavatli tuzulm ada joylashgan. Xivchinli bosqichda- 
gilam ing tanasi darsoventral y o ‘nalishda siqilgan. Rivojlanish 
sporik reduktsiyali izo - va geterom orf gallanish bilan o ‘tadi.
Trentepoliyalar 
tarkibiga 
mansub 
suvo‘tlar 
tropiklar, 
subtropiklar va m o‘tadil iqlimli sharoitlarda keng tarqalgan. Ular 
nam tuproq, toshlar, daraxtlarning p o ‘stloqlari, kabi joylarda 
uchraydi. Ayrim turlari endofitlar hisoblanadi. Trentephoeia, 
Phycopeltis va Cephaleuros turkumlarining tallomlari Strigula, 
Ractbom iella turkumlari lishayniklam ing tarkibiga kiradi.
T re n te p o h lia turkum ining vakillari geterotrixal tallom ga ega, u 
substrat b o ‘ylab, undan tikkasiga y o ‘nalgan tarmoqlangan iplardan 
iborat. Substrat b o ‘ylab o ‘rm alovchi qismi rizoidsiz, odatda kalta, 
aloxida hujayralarga oson ajralib ketadi. Quruqlik sharoitida 
boTganligi tufayli hujayralari qurg‘oqchilikka chidayoladi. Ular 
boshqa yashil suvo‘tlam ing tinim hujayralarini eslatadi. Ularning 
hujayrasini p o ‘sti qalin, qavatli, uning tarkibida sporopolleninga 
o ‘xshash m oddalar bor.
Protoplasti vakuolasiz disk yoki tasmasimon xloroplastlari k o ‘p 
miqdorda. K o ‘payishi k o ‘pincha vegetativ, ipni boTaklarga boTinib 
ketishi bilan amalga oshadi.
Rivojlanishi sferik reduktsiyali gaplobiont tarzda izom orf 
gallanish bilan o ‘tadi. Sporofitda faqat meyosporangiy hosil boTadi, 
u vegetativ hujayralardan farqlanib kalta band ustida joylashadi. 
Sporangiylari shamol yordam ida tarqalib suvga tushsa darhol, bir 
necha soniyalarda to ‘rt xivchinli zoosporalarni hosil qiladi. 
Zoosporalar gaploid gam etofitlarga aylanadi, ularda gametangiylar 
hosil boTadi (ayrim turlarida zoosporangiylar ham shakllanadi). 
Sharsimon gam etangiylarda suvli m uxitda gam etalar paydo boTadi. 
G am etalam ing 
kopulyatsiyasi 
kam 
ro ‘y 
beradi, 
gametalar