Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

Lishayniklardagi 
metobolizm. 
Lishayniklar 
lishaynik
kislotasi 
deb ataladigan moddalam i ajratadi. Ular tog' qoyalarida 
o'sganida yemiradi, tuproq hosil bo'lishida bizning O 'rta Osiyo 
sharoitida xususan g'arbiy Tyann-Shanda mumiyo hosil bo'lishida 
ishtirok etishi xaqida m a’lum otlar bor.
Vegetativ 
ko‘payish. 
Lishayniklarning 
juda 
ko'pchilik 
turlarida asosiy ko'payish vositasi bu -vegetativ ko'payish. U 
bo'laklarga bo'linib yoki maxsus hosila - sorediy izidiylar hosil 
qilish bilan amalga oshadi. Hayvon, odam lar bosib olganda sinib 
bo'linadi, shamol yoki boshqa ta ’sir tufayli tarqalib yangi tallomga 
aylanadi.
Sorediya 
- bitta yoki bir necha fotobiontni o'ragan zam bum g' 
gifasi u suvo'tlar joylashgan joyda tallomini yuzasida, ayrim 
lishayniklarda zich tuzulm a -
soral 
ko'rinishda hosil bo'ladi. 
Serediylardan tashkil topgan lishayniklar ham mavjud. Qulay 
sharoitda ular rivojlanib yangi lishaynikni hosil qiladi.
Izidiylar 
lishaynik tallomidagi zam bum g' gifasi va fotobiont 
hujayralardan iborat o'sim ta. Izidiylar u hosil bo'lgan tallomga, 
po'stloqga, fotobiont qatlamga, o'zakga ham o'xshaydi. Tallomdan 
uzulganidan keyin qulay sharoitda rivojlanadi.
Sorediy va izidiylar o 'zaro morfologiyasi, o'lcham lari bilan 
ancha farqlansa ham izidiyga o'xshaydigan sorediylar, mayda 
izidiylam i sorediy ko'rinishidagilari ham bor.
Jinssiz ko‘payishi. 
Lishayniklam i jinssiz ko'payishi haqida 
gaplar m unozaralarga sabab bo'lm oqda. K o'pchilik turlarida turli 
tum an ko'rinishlaridagi piknidiyalar bor, ularda sporalar hosil 
bo'ladi. (rasm) Shunga qaramay m ikologlam ing ko'pchiligi bu 
sporalar konidiyalar, jinssiz ko'payishni ta ’minlaydigan sporalar
159

---

e m a s , j i n s i y ja ra yonni 
a m a lg a o s h ir a d i g a n s p e r m a t s i y l a r deb 
q a r a s h a d i.
Lishayniklar. Yuqorida Cetraria; pastda Cladonia.