Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

parafizlar 
yoki 
apikal parafizlar 
joylashadi. Parafizlardan tashqari 
peritetsiyda tirqish tomonga yo'nalgan kalta ipsimon gifa -
perifizlar 
ham boMadi. X altachalar, parafizlar va peritetsiyning 
ichki to ‘qimalari uning markazi deyiladi. Peritetsiy markazining 
rivojlanishi uning sistem atikasida muhim ahamiyatga ega.
Askomitsetlaming mevatanalari:
1,2-kleystotetsiy; 3-peritetsiy; 4-apotetsiy; 5-apotetsiydagi xaltachalar.
Apotetsiy 
- savatcha, likop, lagancha shaklidagi yassi m eva­
tana, uning yuqori, tepa qism ida xaltachalar va parafizlardan iborat 
gimeniy 
qavat joylashadi. Gim eniy qavat ostida gifalar chigalidan 
iborat yupqa 
subgimeniy 
yoki 
gipotetsiy 
joylashadi. Apotetsiyning 
etdor steril qismi -
ekstsipul, 
ikki qismdan, m evatananing p o ‘sti 
tashqi ekspul va uni eti ichki 
ekstsipul 
yoki 
medulyar ekstsi-
puldan 
iborat. Ayrim askom itsetlarda esa apotetsiylam ing et qismi 
boMadi. Apotetsiydan askosporalar odatda bir qanchasi birdan otilib 
chiqib tarqaladi. Apotetsiylar, euaskom etsitlam ing ichida anchagina
134

---

lakom illashgan hisoblanrb, askosporalar boshqa mcvatnnalardagiga 
nisbatan 1'aol tarqalish imkoniyatiga ega.
Haqiqiy mevatanalar bevosita mitselliyda yoki gifalarning zich 
chigal - stromalarda hosil boMadi.
Tabiatda tarqalishi va amaliy ahamiyati
Ayrim maMumotlarga k o ‘ra askom itsetlarga jam i zamburugMar- 
ning 75 % gacha turlari mansub. Tuproq mikobiontining ancha 
qismini askom itsetlar tashkil qiladi. Suvda ham askomitsetlar ko‘p. 
A skom itsetlar o ‘simliklani tekinxo‘rlari ularni quriganida ham keng 
tarqalgan. Odam va hayvonlardagi tekinxo‘rlar orasida asko­
m itsetlar anehagina.
Askom itsetlardan odarnlar qadim danoq achitqi sifatida (non. 
pivo tayyorlashda) antibiotiklar olishda foydalanib kelinadi. B a’zi 
askom itsetlarni (qo‘ziqorin, tiyufellar) oziq sifatida odamlar istemol 
qilishadi.