Sharobiddin tojiboyev, nasibaxon naraliyeva

H ujayra devori. 
H u jayradagi p lazlo lem m an in g usti u nga 
m a lu m k o ‘rinishdagi shakl beradigan, tay an ch v a xim oyalanish 
v azifa larin i bajaradigan h u jay ra devori bilan o 'ra lg a n . H ujayraning 
d ev o ri a tro f m u x it b ila n m o d d alar alm ashinuvini oshiradi va uning 
h a ra k atid a ham ish tiro k etishi m um kin. Q alinligi 35-50 nm , 
v eg e tativ h u ja y ra lam in g ham da alcineta v a g eterotsistalarda ancha 
y o ‘g ‘o n ro q
boMadi. 
K o ‘ndalang 
to ‘siqlarida 
plazm adesm alar 
o ‘ta d ig a n tirq ish lar bor. U lar orqali shilliq ajrashini h am taxm in 
qilinadi. B u su v o 'tla r h u jay ra devorining tarkibida m urein -
p e p tid o g lik an g eteropolim eri m avjud.
84

---

K o ' k - y a s h i l
s u v o ' t l a r h u j a y r a d c v o r i n i n g b o s h q a c u b a k t c -
r i y a l a r i n i k i g a y a q i n l i g i : 1) l i z o t s i m f e r m e n t i t a ’s i r i d a p a r c h a l a n a d i ;
2 ) u n i h o s i l b o ‘li s h i g a p e n i t s i l l i n a n t i b i o t i k i t a s i r q il a d i.
H ujayra devori ustidan o 'ra m a yoki yopqich bilan o ia lg a n . Ipni 
atrofida naysim on tuzilm a - g ‘ilo f b o ‘lib u bir necha qavatli yoki 
qavatsiz b o ia d i. Shilliq o 'ra m a p olisaxaridlar (galaktoza, m annoza, 
glyugoza, ram noza) va uran kisiotalari-glyukuron, gallakturondan 
iborat. U ni tarkibida 2 % ga y aq in oqsil, ju d a oz m iqdorda y o g ' 
kislotalari, fosfatlar bor. Shilliq g 'ilo fd a gem itsellyuloza m avjud- 
ligidan xlor-rux-yod tasirida k o 'k ranga kiradi. Shilliq g 'ilo f rangli 
ham b o ia d i. M uhit pH nordon sharoitdagilarda qizil, kuchli 
sh o 'rla n g a n m uhitdagilarda k o 'k -y ash il tusga kiradi.
H ujayra devorida m ineral tuzlar ayniqsa tem ir, krem niy, 
fosfatlar, sulfidlar b o ia d i. U lar m ayda kristallar, donalar, nay kabi 
k o 'rin ish larg a 
ega. 
B azan 
kaltsiy 
karbonat k o 'p
m iqdorda 
to 'p la n ish i m um kin. N atijada storom atolitlar hosil b o ia d i.